میترا صمیعی - Associate Professor, Department of Knowledge and Information Science, Faculty of Psychology and Education, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran (Corresponding Author) samiei@atu.ac.ir
فاطمه فرخفال - Master of Knowledge and Information Science, Department of Knowledge and Information Science, Faculty of Psychology and Education, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
عصمت مومنی - Associate Professor, Departmernt of Knowledge and Information Science, Faculty of Psychology and Education, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

 هدف: پژوهش حاضر باهدف بررسی میزان انطباق پیشینه­های کتابشناختی پایگاه نسخ خطی کتابخانه آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع) بر اساس قواعد فهرست­نویسی مارک ایران انجام شده است.روش شناسی: این پژوهش کاربردی و با رویکرد پژوهشی کتابخانه ای و با روش پیمایشی – توصیفی انجام شده است. ی نمونه آماری این پژوهش ۱۰۰ عنوان نسخه خطی مشترک در پایگاه اطلاعاتی نسخ خطی کتابخانه آستان حضرت عبدالعظیم (ع) و کتابخانه ملی ایران است. ابزار گردآوری اطلاعات سیاهه وارسی محقق­ساخته­ای است که بر اساس نظر فهرست­نویسی نسخ خطی ­و کتابداران تهیه و با استفاده از روش مشاهده مستقیم گردآوری شد. این سیاهه وارسی دارای دو بخش ویژگی­های کتابشناسی و نسخه­شناسی است.یافته ها: یافته ها نشان داد که در فهرست­نویسی نسخه­های خطی پایگاه اطلاعاتی کتابخانه آستان حضرت عبدالعظیم ( ع) و عناصر کتابشناسی مارک ایران، در عنصر پدیدآور تطابق کامل وجود دارد. بیشترین میزان رعایت  میان عناصر کتابشناسی نسخه­های خطی پایگاه­ نام­برده به ترتیب متعلق به عناصر: عنوان اصلی، موضوع، تاریخ کتابت، توضیحات، زبان، شماره نسخه یا ثبت، معرفی نسخه، انجام و آغاز است. پایگاه اطلاعاتی نسخ خطی کتابخانه آستان حضرت عبدالعظیم در توصیف نسخ خطی به توصیف ویژگی­های نسخه­شناسی مانند: اندازه برگ، یادداشت وقف، ملاحظات، تزئینات نسخه اشاره­ای نکرده است و از این منظر بسیار ضعیف عمل نموده است. این کتابخانه ویژگی­های کتابشناسی نسخ خطی را کاملا ذکر کرده است و ویژگی­هایی نظیر آغاز کتاب و انجامه کتاب را در نظر نگرفته و فیلدی را به آن اختصاص نداده است. بیشترین میزان رعایت در وضعیت فهرست­نویسی عناصر نسخه­شناسی نسخه­های خطی پایگاه کتابخانه آستان مقدس حضرت عبدالعظیم با استاندارد مارک ایران به ترتیب متعلق به: عناصر تزئینات نسخه، ملاحظات، اندازه جلد، نوع جلد، تعداد برگ، یادداشت وقف، نوع خط، محل کتابت، کاتب، حاشیه، تزئینات جلد، کامل/ ناقص، تملک، سجع مهر، شماره ثبت یا نسخه، آسیب­دیدگی، اندازه برگ، تعداد سطر و نوع کاغذ است.نتایج: نتایج حاکی از آن است که پایگاه کتابخانه آستان حضرت عبدالعظیم (ع) در توصیف بخش کتابشناسی به خوبی عمل کرده است و توانسته فیلدهای اصلی مربوط به پدیدآور، عنوان اصلی و... را مطابق با قواعد استاندارد مارک ایران تکمیل کند. اما در توصیف ویژگی­های نسخه­شناسی نسخ خطی ضعیف عمل کرده است و برای ذکر مشخصات ظاهری نسخ خطی تنها از یک فیلد برساخت استفاده می­کند.اصالت / ارزش: پژوهش حاضر برای اولین به شناسایی تفاوت­ها در توصیف و فهرست­نویسی نسخه­های خطی کتابخانه آستان حضرت عبدالعظیم با قواعد فهرست­نویسی استاندارد مارک ایران (دستنامه) می پردازد. 

Manuscripts, IRANMARC standard, National library of Iran manuscripts, Abdulazim library manuscripts