ساجده گل محمدزاده - گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران
فائزه زعفریان - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
محمد رضوانی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر

نمو گیاه یک توالی از وقایع فنولوژیکی تعریف شده است که توسط عوامل خارجی کنترل می شود و تعیین کننده تغییرات در شکل یا کارکرد برخی اندام ها است. دو گونه شقایق Papaver rhoeas و Papaver dubium به عنوان علف های هرز یک ساله زمستانه در مزارع گندم و دیگر غلات زمستانه محسوب می شوند. در پژوهش حاضر، مراحل پدیده شناسی دو گونه P. rhoeas و P. dubium در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری بر اساس درجه روز- رشد مورد بررسی قرار گرفت. همچنین، برخی از صفات مورفولوژیکی مانند ارتفاع بوته، تعداد برگ، تعداد گل، تعداد کپسول و ماده خشک اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که گونه­های P. rhoeas و P. dubium به ترتیب از درجه روز- رشد صفر تا ۵۶/۱۷۲۳ و ۰۶/۱۷۵۹ به رشد خود ادامه دادند. طی این دوره، هفت مرحله پدیده شناسی برای این دو گونه به ثبت رسید. این مراحل شامل سبز شدن، رزت، ساقه دهی، غنچه دهی (ظهور گل آذین)، گلدهی، میوه دهی و رسیدگی بذر بودند. مرحله گلدهی در هر دو گونه طولانی می باشد که ۴۸ روز در گونه P. dubium و ۴۶ روز در گونه P. rhoeas به طول انجامید. نتایج نشان داد که کوتاه ترین و طولانی ترین مراحل رشدی این دو گونه علف هرز از نظر زمانی به ترتیب سبز شدن و ساقه دهی بود. بین خصوصیات مورفولوژیک دو گونه مورد بررسی از نظر ارتفاع، تعداد کپسول، تعداد برگ، تعداد گل در شرایط محیطی یکسان اختلاف قابل توجهی مشاهده شد؛ اما دو گونه مراحل نموی خود را به صورت همزمان شروع و با سرعت تقریبا مشابهی به پایان رساندند. در پایان مرحله میوه دهی، هر بوته P. rhoeas به طور متوسط ۱۳ کپسول (میانگین ۳۸۶ بذر در هر کپسول) و هر بوته P. dubium حدود ۱۴ کپسول (میانگین ۴۲۳ بذر در هر کپسول) تولید کرد. در این آزمایش طول دوره رشد هر دو گونه حدود هشت ماه به طول انجامید.

پدیده شناسی, رسیدگی بذر, سبز شدن, علف هرز, مراحل رشد