فرید گل زردی - Assistant Prof., Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran
عظیم خزائی - Assistant Prof., Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran
علی ماهرخ - Assistant Prof., Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran
وحید رهجو - Assistant Prof., Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran
هرمز اسدی - Assistant Prof., Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran

به منظور ارزیابی اثر پیش خیساندن بذر بر عملکرد و کیفیت علوفه و بهره وری آب در کاشت تاخیری ارقام سورگوم علوفه ای، آزمایشی دوساله به صورت کرت های خرد شده فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های زراعی ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در کرج اجرا شد. چهار تاریخ کاشت (دهم و بیستم تیر و اول و دهم مرداد) به عنوان کرت های اصلی و تیمار بذر (بدون پیش خیساندن؛ به عنوان شاهد و پیش خیساندن) و دو رقم سورگوم (پگاه و اسپیدفید) به صورت فاکتوریل به عنوان کرت های فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تعداد روز از کاشت تا سبز شدن در ارقام سورگوم در اثر تیمار پیش خیساندن بذر در تاریخ های مختلف کاشت چهار تا شش روز کاهش یافت. تاخیر در کاشت باعث کاهش معنی دار تولید علوفه، عملکرد ماده خشک، عملکرد پروتئین و عملکرد ماده خشک قابل هضم شد، ولی میزان پروتئین خام و قابلیت هضم ماده خشک را بهبود بخشید. بیشترین عملکرد علوفه تر و خشک (به ترتیب ۷۹/۱۴۷ و ۸۲/۳۲ تن در هکتار) و حداکثر ماده خشک قابل هضم و پروتئین (به ترتیب ۱۸۴۹۸ و ۲۹۰۴ کیلوگرم در هکتار)، در تیمار پیش خیساندن بذر در رقم اسپیدفید در تاریخ کاشت دهم تیر حاصل شد. بالاترین بهره وری آب برای تولید ماده خشک (۲۲/۷ کیلوگرم بر مترمکعب) در تیمار پیش خیساندن بذر ‎در رقم اسپیدفید در تاریخ کاشت اول مرداد ثبت شد. هر چند پیش خیساندن بذر در مقایسه با تیمار بدون پیش خیساندن باعث کاهش ۶۴/۰ درصدی در قابلیت هضم ماده خشک شد، ولی باعث افزایش معنی دار عملکرد ماده خشک قابل هضم و پروتئین علوفه شد. رقم پگاه از نظر محتوی پروتئین خام و قابلیت هضم ماده خشک و هیبرید اسپیدفید از نظر عملکرد علوفه و بهره وری آب برتری داشتند. بر اساس نتایج این آزمایش تیمار پیش خیساندن بذر از طریق افزایش عملکرد علوفه، باعث جبران تاخیر کاشت سورگوم علوفه ای تا حدود ۱۰ روز شد. نتایج این آزمایش نشان داد که برای سورگوم رقم اسپیدفید، روش پیش خیساندن بذر در تاریخ کاشت دهم تیر، نسبت به سایر تیمارها برتری داشت.  

Crude protein, Dry matter yield, Forage digestibility, Planting date, Sorghum and Water productivity, بهره وری آب, پروتئین خام, تاریخ کاشت, سورگوم, عملکرد ماده خشک, قابلیت هضم علوفه