مجیدرضا مقنی پور - Faculty Of Art And Architecture. shiraz University
اشکان رحمانی - Department of Art, Faculty of Art & Architecture, Shiraz University

در فرآیند شکل دادن به یک اثر هنری، هنرمند، یا خود را مکلف به اصول سبکی و مکتبی خاصی می­داند، یا پا را از آن فراتر می­نهد و خود پایه­های سبک دیگری را بنا می­گذارد. در این میان در آثاری که رمزگان سبکی و مکتبی، حضور پررنگی را داشته باشند، مجال برای حضور رمزگان شخصی هنرمند، یا به نوعی حضور مولف اثر، کمتر فراهم می­گردد. نگارگری ایرانی از جمله هنرهایی است که به خاطر حضور سنگین قواعد سبکی و مکتبی، حضور مولف در آن با چالش­ها و محدودیت­های بسیاری مواجه است؛ اما به نظر می­رسد در بسترهایی که نگارگران ایرانی توانسته­اند تا حدودی خود را از این قیود برهانند، گونه­هایی از حضور این رمزگان شخصی را نیز رواج داده­اند. یکی از این بسترها، مکتب موسم به «هند و ایرانی» است که پایه­های آن توسط هنرمندان ایرانی در سرزمین هندوستان بنا گردید. این پژوهش به تحلیل سبکی و موضوعی نگاره «مجلس همایون و اکبر» از این مکتب می­پردازد. اساس پژوهش بر این فرض استوار بوده که این اثر نمونه­ای متمایز به لحاظ بکارگیری شکل­های متفاوت حضور هنرمند در یک نگارگری شرقی می­باشد؛ لذا سوال اصلی را می­توان اینگونه مطرح نمود که:  انواع  مختلف حضور هنرمند در نگاره «مجلس همایون و اکبر» چگونه است؟ روش پژوهش توصیفی­­تحلیلی است که در فرآیند آن لایه­های سبکی، نوشتاری و مضمونی نگاره مورد مطالعه قرار می­گیرد. نتایج پژوهش نشان می­دهد که وفاداری سبکی هنرمند اثر به سنت ایرانی مکتب تبریز به ویژه تحرک و پویایی پیکره­ها و نوع ترکیب­بندی نگاره­های بهزاد، ثبت رقم هنرمند در کتیبه نگاره و نیز در متن خود اثر، از نمونه رمزگان شخصی هنرمند در اثر مورد مطالعه است. همچنین در اینجا و در پدیده­ای بسیار کم­سابقه در هنر مشرق زمین، شاهد حضور تصویری خود هنرمند در نگاره و نیز بازنمود تصویری از کل نگاره در اثر می­باشیم، که این شکل­های حضور هنرمند علاوه ­بر ­این که مهم­ترین شکل حضور مولف در اثر مورد بحث بوده، مجلس همایون و اکبر را به اثری متمایز بدل می­سازد

Indian-Iranian School, Scrapbook Golshan, Abdul Samad, Author, Self-Portrait