غلام حضرت برهانی - پژوهشگر

در حقوق و دعاوی و همچنین احکام صادره از محکمه عبارت علم قاضی اغلب شنیده می شود؛ یعنی آن چیزی که موجب آگاهی و علم به آن موضوع در قاضی می شود که بتواند بر اساس عدالت و انصاف و آگاهی رای صادر نماید درواقع اگر فردی علیه دیگری دعوی را طرح کند باید برای ادعای خود و برای اثبات آن دلایل و مستنداتی ارائه نماید و اگر این مدارک و دلایل باعث شود که قاضی بتواند در مورد موضوع علم و آگاهی و یا یقین کسب نماید و بتواند رای صادر کند عنوان علم قاضی بر آن اعمال می گردد که درواقع قاضی برای صدور رای باید علم و یقین به موضوع داشته باشد و این علم با توجه به ادله که به محکمه ارائه می شود به دست می آید که هم در دعاوی حقوقی و هم جزای نیاز به ارائه آن دلایل و مستنداتی است که موجب علم قاضی بشود تا رای مقتضی را صادر نماید از این رو، سخن در این است که آیا حاکم شرع می تواند در مقام قضاوت، به قرائن و شواهد علمی، از رهگذر رجوع به علم قاضی به مثابه دلیل اثباتی استناد نماید؟ دلایل اعتبار علم قاضی یا عدم حجیت آن و دامنه استناد به علم و حدود وسعت آن تا کجاست؟ اسباب تحصیل علم و ملاک رجوع به آن از دیدگاه حقوق و فقه، چه خواهد بود؟ از این جهت، شایسته خواهد بود تا زوایای علمی بحث به نحو جامع و متقن، تکمیل گردد تا پیکره تحقیق حاضر، از خلال پاسخ به پرسش های فوق، توالی مطالب موردنظر را در برداشته باشد، ابتدا دیدگاه و ادله فقها در حجیت علم قاضی و اختلاف نظریات ایشان بررسی می شود، سپس جمع بندی و نتیجه دیدگاه برگزیده پایان بخش این مقال خواهد بود.

علم قاضی , علم عادی , علم متعارف , محاکمه