محمود صفری - عضو هیئت علمی
رضا عبدی - عضو هیئت علمی گروه مهندسی بیوسیستم دانشگاه تبریز
مهرداد عدل - عضو هیئت علمی پژوهشگاه مواد و انرژی

یکی از راههای بازیافت از پسماندهای گیاهی و فضولات دامی، استفاده از بیوگاز است که طی فرآیند هضم بی هوازی تولید می شود.  هدف از این تحقیق بررسی و مقایسه استحصال بیوگاز از  پسماندهای ساقه کلزا ، کود گاوی و محتویات شکمبه گاوی است.  در این تحقیق، به منظور مقایسه میزان استحصال بیوگاز از این منابع، تجهیزات رآکتور، همزن، حمام آب گرم و سامانه اندازه­گیر حجم طراحی و ساخته شد و مواد، پس از اعمال پیش­تیمار مکانیکی و حرارتی و نیز تعیین درصد کربن به نیتروژن، مواد جامد خشک و فرار با نسبت معین در داخل رآکتور ها ریحته شد.  تیمارهای آزمایشی شامل: پسماندهای ساقه کلزا+کود گاوی+محتویات شکمبه، کود گاوی و محتویات شکمبه گاوی بودند که  به کمک رآکتورهای یک لیتری در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار مقایسه شدند.  نتایج تحقیق نشان داد که بین تیمارهای آزمایشی از نظر استحصال بیوگاز، درصد متان، میزان متان انباشته و میزان کاهش مواد جامد خشک، اختلاف معنی­داری وجود دارد.  تیمار ۱ از نظر میزان بیوگاز و متان انباشته به ترتیب: با ۱/۵۰۴ و ۹/۲۷۷ لیتر بر کیلوگرم ماده جامد خشک فرار در گروه الف، تیمار ۲ با ۶/۱۷۸ و ۵/۱۱۶ لیتر بر کیلوگرم ماده جامد خشک فرار در گروه ب و تیمار ۳ با ۸/۱۴ و ۰/۴ لیتر بر کیلوگرم ماده جامد خشک فرار در گروه آخر قرار گرفت.  میزان متان در تیمار ۱ و ۲ به ترتیب ۵۵ و ۶۰ درصد و  میزان کاهش مواد جامد در تیمار ۱ و ۲ به ترتیب ۵۹ و ۴۶ درصد بود.  از نظر نسبت کربن به نیتروژن، بین تیمارهای ۲ و ۳  اختلاف معنی­داری وجود نداشت.  با توجه به نتایج به دست آمده، کود گاوی تازه+محتویات شکمبه در ترکیب با  پسماندهای ساقه کلزا بیشترین استحصال بیوگاز و متان را به دست می­دهد و استفاده از این ترکیب توصیه می­شود.

بقایای کلزا, بیوگاز, پسماندهای کلزا, کود گاوی, متان, محتویات شکمبه