فریبرز لرستانی - دانشجوی دکتری علوم اجتماعی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
امیر ملکی - دانشیار علوم اجتماعی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
محمدجواد زاهدی مازندرانی - استاد علوم اجتماعی ، گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
حسین محمدزاده - استادیارعلوم اجتماعی، گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

جامعه شناسان بسیاری به مطالعه باورهای و تصورات آدمیان از مرگ، زندگی پس از مرگ و نحوه کنار آمدن با آن پرداخته اند. یکی از مهم ترین موضوعات در این خصوص، نحوه مواجهه با مرگ اعضای خانواده و بستگان در فجایع جمعی، از جمله زلزله است که آسیب های روانی اجتماعی شگرفی به دنبال دارد. مقاله حاضر با علم به اهمیت این موضوع، به مطالعه جامعه شناختی شیوه های مدارا با مرگ عزیزان زلزله آبان ۱۳۹۶ در بین شهروندان شهرستان سر پل ذهاب پرداخته است. برای این منظور با استفاده از رهیافت نظریه زمینه ای و بر اساس نمونه گیری نظری به مصاحبه عمیق نیمه ساختارمند با ۲۳ نفر از افرادی که در خلال زلزله آبان ۱۳۹۶ شهرستان سرپل ذهاب عزیزی یا عزیزانی را از دست داده اند، پرداخته شد. تحلیل داده های تحقیق و مدل نظری استخراج شده بیانگر آن است که شرایط علی: «آموزه های دینی»، «هنجارهای فرهنگی»، «مناسک آیینی» و «شیوه های شخصی مواجهه»، در تاب آوری تجربه تراژیک مرگ عزیزان موثرند. پدیده اصلی «دیالکتیک تراژدی تسلی در سطوح فردی و جمعی»، تحت شرایط زمینه ای و مداخله گر: «مخاطره چندجانبه»، «جنس»، «سن»، «الگوهای مرجع» و «تصور از مرگ» منجر به توسعه استراتژی های: «دین مدار»، «سنتی آیینی»، «واقع گرا» و «غیر واقع گرا» گردیده است. پیامدهای این استراتژی ها کنار آمدن و پذیرش مرگ عزیزان و به گونه ای کلی سامان حیات اجتماعی است. در این مقاله مدل پارادایمی مدارا با مرگ عزیزان ارائه می شود.

مواجهه با مرگ عزیزان, فجایع جمعی, تاب آوری, سرپل ذهاب