جهانگیر جهانگیری - دانشیار بخش جامعه شناسی دانشگاه شیراز
حبیب احمدی - استاد بخش جامعه شناسی دانشگاه شیراز
منصور طبیعی - استادیار بخش جامعه شناسی دانشگاه شیراز
حسین ملتفت - عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه شهید چمران اهواز

خانواده به عنوان بنیان اصلی جامعه، در طول تاریخ، تحت تاثیر تحولات گوناگون اقتصادی و اجتماعی، دگرگون شده است. به طور حتم مسائل خانواده­ی امروز ایرانی با خانواده پنجاه یا صد سال پیش تفاوت های عمده ای دارد. یکی از عرصه هایی که در این سال ها دستخوش تغییر و تحولات بسیاری شده، روند رشد جمعیت و فرزندآوری و روی آوردن خانواده ها به داشتن یک فرزند است. پژوهش حاضر سعی کرده کنش تک فرزندی زنان شهر اهواز را مورد کندوکاو قرار دهد و چالش های مشارکت کنندگان را در ارتباط با خانواده و فرزندپروری که منجر به این رفتار شده را شناسایی کند. برای رسیدن به این هدف از روش شناسی کیفی و نظریه زمینه ای استفاده شده است. با استفاده از نمونه گیری هدفمند و نظری تعداد ۲۰ زن که دارای یک فرزند بودند، انتخاب و با کمک از مصاحبه های عمیق، داده ها جمع آوری شدند و تحلیل داده ها به شیوه­ی کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام شد. یافته های تحقیق شامل ۱۷ مقوله­ی فرعی، ۶ مقوله­ی اصلی و مقوله­ی هسته چالش های سخت پیش روی فرزندآوری می باشد. یافته ها نشان می دهند که عدم حمایت کافی از زنان و خانواده و نداشتن زمان کافی به واسطه­ی شاغل بودن یا ادامه تحصیل به عنوان شرایط علی چالش های پیش روی فرزند آوری می باشند. زنان در مواجهه با این چالش ها در بستری که مشکلات مالی و مسکن در آن وجود دارد و تجربه­ی ناخوشایندی از تعداد زیاد اعضای خانواده دارند و مداخله­ی فضای اجتماعی مخاطره آمیز و بالا بودن هزینه های فرزندآوری، استراتژی تک فرزندی را انتخاب می کنند.

تک فرزندی, کنش زنان, چالش های فرزندآوری, نظریه ی زمینه ای