بهمن یارقلی - استادیار، موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی ، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، البرز، ایران
الهه کنعانی - دانشجوی دکتری، گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران
سالومه سپهری - استادیار، موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، البرز، ایران

با توجه به کمبود آب در ایران و رشد جمعیت و افزایش نیاز آبی در مصارف مختلف، برنامه ریزی برای حفاظت و مدیریت کیفی منابع آب و استفاده بهینه از آب های نامتعارف به ویژه زهاب های کشاورزی به عنوان منابع آب جایگزین ضرورت بیشتری یافته است. بدین منظور در پژوهش حاضر به بررسی کارایی نیزار طبیعی در مقیاس واقعی در پالایش کیفی زهاب خروجی مزارع نیشکر کشت و صنعت های بزرگ استان خوزستان در طول مدت یک سال (۱۳۹۹-۱۳۹۸) پرداخته شده است. در این تحقیق طول نیزار به سه قسمت مساوی با سه ایستگاه ST۱، ST۲ و ST۳ با طول و عرض ۲/۱× ۵/۳ هکتار تقسیم بندی شد. کارایی نیزار طبیعی در بهبود کیفیت زهاب ورودی با سنجش پارامترهای BOD، COD، PO۴ و TP موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد عملکرد نیزار در حذف پارامترهای مورد بررسی بسیار خوب و قابل قبول بود. میزان حذف BOD، COD، PO۴ و TP تا آخرین ایستگاه، در هر چهار فصل محسوس و قابل قبول بود. تحت زمان ماندهای مختلف (۱/۲۶، ۱/۱۰، ۱/۳۰ و ۱/۶۰ روز) درصد حذف BOD، COD، PO۴ و TP در ایستگاه های ST۱، ST۲ و ST۳ چشمگیر بود و با افزایش فاصله از نقطه ورودی زهاب به نیزار، افزایش کارایی نیزار مشاهده شد. با توجه به عملکرد متفاوت ایستگاه های سه گانه در بهبود کیفی زهاب و با توجه به هدف راندمان حذف بالای ۵۰ درصدمجموع مواد آلی و ترکیبات فسفره تا ایستگاه شماره ۲، می توان این ایستگاه را به عنوان حد بهینه از نظر کارایی و هزینه فرض نمود.

زهاب کشاورزی, نیزار طبیعی, تصفیه زیستی, ترکیبات مغذی