خالد اسماعیل زاده - دانشگاه آزاد اسلامی واحد سردشت، گروه جامعه شناسی، ایران، سردشت
جلیل سحابی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، گروه جامعه شناسی، سنندج، سردشت

این نوشتار حاصل پژوهشی میدانی از بازارچه های مرزی سردشت و پیرانشهر در استان آذربایجان غربی است که با استفاده از روش کمی و کیفی صورت گرفته است. در این مقاله سعی شده است با رویکرد جامعه شناختی- اقتصادی میزان اثر گذاری بازارچه های مرزی به عنوان یک پدیده اقتصادی بر متغیرهای رفاهی و اجتماعی از جمله قاچاق کالا مورد ارزیابی قرار بگیرد. روش انجام این تحقیق در بخش نظری، کتابخانه ای و اسنادی و در بخش عملی، پیمایشی میباشد. نظر به شرایط خاص امنیتی مناطق مرزی که مسیر عمده کالاهای قاچاق و مخصوصاً کالاهای ممنوعه میباشد که علاوه بر تأثیر منفی امنیتی بر استانهای مرزی، متأسفانه آثار تبعی نیز در سراسر کشور میگذارد. بر این اساس در این بررسی دو بازارچه « تمرچین » و « کیله » به عنوان نمونه انتخاب شده اند تا بررسی دقیق روی آنها انجام بگیرد. یافته ها و بررسی ها نشان می دهد که اینگونه مبادلات علی رغم غیر رسمی و محلی بودن، دارای نقش پر اهمیتی میباشند و بهبود زندگی ساکنان نقاط مرزی را باعث شده اند به علاوه اینکه در نوع خود در توسعه همکاریهای متقابل اقتصاد، گسترش بازارهای محلی، ایجاد صلح و ثبات در مناطق مرزنشین مؤثر بوده اند و بالاخره کاهش حجم قاچاق کالا در مناطق مرزنشین را موجب شده اند. نهایتاً اینکه ایجاد بازارچه های مرزی در سالهای اخیر یک طرح و یک سیاستگذاری توسعهای برای این مناطق تلقی میگردد. به طوری که با ایجاد این بازارچهها از ترددهای غیر مجاز کاسته شده، ایجاد فرصتهای شغلی جدید در این مناطق احساس تعلق مکانی به سرزمین را افزایش داده و از مهاجرتهای بی رویه که همه این موارد زمینه ساز سالم سازی اقتصاد آن مناطق را فراهم آورده است.

قاچاق کالا، بازارچه مشترک مرزی، مناطق مرزنشین، همکاری های منطقه ای