محمد ناظری تهرودی - گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه بیرجند
یوسف رمضانی - استادیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند.

هدف از این مطالعه بررسی دو مدل خطی و غیرخطی ARMA و ARCH در مدل سازی مقادیر دمای بیشینه و کمینه ایستگاه سینوپتیک بیرجند در دوره آماری ۲۰۰۵-۱۹۶۱ و در نهایت ارائه مدل های هیبریدی ARMA-ARCH و ARMA-ACA-ARCH جهت مدل سازی این مقادیر می باشد. این مطالعه با نگرشی نو در زمینه مدل سازی مقادیر باقی مانده مدل های خطی سری زمانی، دقت مدل سازی مقادیر دمای کمینه و بیشینه ایستگاه سینوپتیک بیرجند را مورد ارزیابی قرار داده است. در این مطالعه از دو مدل پایه ARMA و ARCH و سه مدل هیبریدی ARMA-ARCH، ARMA-ACA و ARMA-ACR-ARCH استفاده شده است. هم چنین جهت بهینه کردن پارامترهای مدل ACA از الگوریتم جامعه مورچگان استفاده شده است. بعد از بررسی، تکمیل و تصحیح داده های مورد استفاده، مدل های مذکور بر داده های کمینه و بیشینه دمای ایستگاه سینوپتیک برحند اعمال شد. نتایج بررسی دقت و کارایی مدل های مورد استفاده نشان داد که از بین مدل های مورد ببررسی به ترتیب مدل های ARMA، ARMA-ACA، ARMA-ACA-ARCH و ARMA-ARCH بیشترین میزان دقت و کارایی را ارائه کردند. نتایج نشان داد که با تلفیق مدل ARMA با مدل ACA میزان خطای مدل سازی مقادیر کمینه و بیشینه دمای ایستگاه بیرجند به ترتیب حدود ۱۲ و ۲۰ درصد بهبود یافته است. در مورد تلفیق مدل ARMA و ARCH میزان خطای مدل سازی ها در مدل سازی مقادیر کیمنه و بیشینه دمای ایستگاه سینوپتیک بیرجند به ترتیب حدود ۷۴ و ۹۴ درصد کاهش یافت.

مدل های هیبریدی, دما, مدل واریانس شرطی خودهمبسته, مدل تک متغیره