نفیسه سیدنژاد گل خطمی
جواد بذرافشان - دانشگاه تهران
آرزو نازی قمشلو - دانشگاه تهران
پرویز ایران نژاد - دانشگاه تهران

سیگنال بزرگ مقیاس مادن-جولیان (MJO) یکی از عوامل تاثیرگذار بر رخداد بارش در نواحی حاره ای و حتی برون حاره ای است. تاثیر این سیگنال بر خصوصیات بارش عموما در نواحی جنوبی ایران بررسی شده است. هدف این پژوهش، بررسی توزیع مکانی احتمال رخداد بارش در ایران بر اساس فازهای مختلف MJO است. داده های مورد استفاده متشکل از شاخص روزانه MJO و بارش روزانه پایگاه داده تحلیل مجدد ERA-Interim در محدوده جغرافیایی ایران با قابلیت تفکیک ۵/۰ درجه در شش ماه سرد سال، نوامبر تا آوریل ۱۹۷۹-۲۰۱۶ می باشد. فازهای مثبت و منفی MJO بر مبنای فازهای هشت گانه شاخص ویلر و هندون (۲۰۰۴) در نظر گرفته شده اند. تحلیل همزمانی وقوع بارش ها و فازهای مختلف MJO نشان داد که در فاز منفی MJO، احتمال رخداد بارش متناسب با عرض جغرافیائی از جنوب به شمال کاهش می یابد. همه نقاط در محدوده مطالعاتی حداقل ۴۵ درصد بارش خود را در فاز منفی دریافت کرده اند. این مقدار در عرض های ۲۵ درجه جنوب کشور به حدود ۷۵ درصد می رسد. به عکس، احتمال رخداد بارش در فاز مثبت به صورت تقریبا منظم از جنوب به شمال افزایش می یابد و همه نقاط محدوده مورد بررسی حداقل ۲۵ درصد بارش خود را در این فاز دریافت کرده اند. این مقدار در شمال و به ویژه شمال غرب کشور حداکثر مقدار ۶۰ درصد دارد که نسبت به فاز منفی تقریبا ۲۰ درصد افزایش یافته است. کمترین احتمال بارش در فاز مثبت، مربوط به جنوب کشور و عرض های ۲۵ درجه است که احتمال رخداد بارش نسبت به فاز منفی ۵۰ درصد کاهش یافته است.

MJO, بارش, احتمال فاز مبنا, ایران