غلامحسین حق نیا

دشواریهای که اکنون دنیا در پاکسازی پس ماند زیان آور خود با آن روبرو است. بمراتب بیش از چیزی است که یکی دو دهه قبل تصور آن می رفت. سودجویی از میکروارگانیسم ها برای تجزیه پس ماند‘ قدمت زیادی دارد و سالهاست که بشر برای تجزیه فاضلاب شهری‘ پسماند پالایشگاهی ‘ و باز مانده فرایندهای شیمیایی خاص در خاک از شیوه های زیست پالایی پس ماندهای زیان آور اختصاص داده شده است. زیست پالایی فرایندی است که به وسیله آن پویایی و یا سمیت ماده های آلوده زا در یک مکان با بهره گیری از فرایندهای زیستی برطرف شده یا کاهش می یابد. در واقع زیست پالایی فرایندی است که بوسیله آن مدیریت مناسب برای تجزیه و جابجایی ماده های شیمیایی آلی درخاک یا بقایای آلوده ‘ از میکروارگانیسمها استفاده می شود. آلودگی آبهای زیرزمینی رامی توان با این شیوه کاهش داد یا به کلی برطرف نمود. از زیست پالایی برای پاکسازی هیدروکربنهای نفتی نیز استفاده می شود. زیرا نگهداری آن ساده است‘قابل استفاده برای مساحتهای زیاد است‘ اقتصادی است و ازهمه مهمتر اینکه به نابودی کامل مواد آلاینده می انجامد . فراورد نهایی به دست آمده از فرآیند تجزیه میکروبی‘ ماده های بی ضرری مانند دی اکسید کربن‘ آب و زیست توده میکروبی خواهد بود. در این فن آوری دانشهای گوناگونی مانند میکروبیولوژی‘ بیوشیمی ‘مهندسی محیط ومهندسی شیمی به کار گرفته می شود. به طور کلی پالایش زیستی پاسخی به همه دشواریهای آلودگی نیست و کارآیی آن در هر مکا ن باید بر پایه اطلاعات مربوط به میکروبیولوژی‘ هیدرولوژی ‘ زمین شناسی و شیمی آن محل تعیین شود. در این مقاله کوشش شده است تا راههای دیگر پاکسازی آلودگیهای محیطی فشرده بحث شود و با فن آوری زیست پالایی مقایسه گردد و برتریها و کاستی های آن نیز بررسی شود. در پایان به دو مطالعه موردی زیست پالایی آلودگی کشتی نفتی اکسون در آلاسکا و آلودگی ناشی از جنگ خلیج فارس اشاره شده است.

آلودگی, آلودگی نفتی, زیست تجزیه پذیری, فرایند میکروبی, محیط زیست