محمدرضا مثنوی

با توجه قابل ملاحظه و مستمر افراد محققین و دولتها در مورد مسئله پایداری زیست محیطی در سه دهه پایانی قرن بیستم به نظر می رسد تقاضا برای توسعه پایدار شهری و شهرهای پایدار مهمترین چالش فراروی بشریت در قرن بیست و یکم باشد. از سوی دیگر جستجو برای یافتن شهر ایده آل یعنی آن شکلی از شهر که بتواند هم امقیازات تکنولوژیک وهم روحیه سالم زندگی روستایی را بر اساس ایده های روشنگرانه عدالت اجتماعی بیان کند از قرن های دور بسیار مورد توجه و یکی از دل مشغولی های مهم بسیاری از فلاسفه مصلحان اجتماعی نویسندگان معماران و شهرسازان بوده است.این جستجو که در سیر تحول تاریخی اش ممکن است به افلاطون و اندیشه های او درکتاب جمهوریت بازگردد منجر به یک سری اندیشه ها و نظریه های موافق و مخالف سیاسی اقتصادی و اجتماعی در طول تاریخ شده که به نوبه خود در شکل گیری فرم شهر و توسعه و تحول آن به صورت فرم های مختلف شهرنشینی و استقرار جمعیت بسیار موثر بوده است در دهه های پایانی قرن بیستم با توجه به رشد فزاینده نگرانی های زیست محیطی و بروز برخی بحران های اکولوژیکی و نتیجتا ناپایداری های محیطی این جستجو برای یافتن فرم شهر ایده آل – آرمان شهر – جای خود را به سوال فرم شهری پایدار کدام است؟ داده است اما ابهامات زیادی در مسیر تعیین فرم شهری پایدار وجود دارد.این تحقیق پس از مطالعه تئوری های موثر و مطرح در شهرسازی و معماری قرون پس از انقلاب صنعتی به ویژه قرن تبیستم زمینه را برای بررسی دقیق تر فرضیاتی برای تحقیق عملی فراهم می کند.در این راستا دو تئوری عمده ومتضاد در تحقق پایداری شهری شامل تئوری فرم متراکم شهری یا شهر فشرده و تئوری توسعه گسترده یا کم تراکم که هر دومدعی تحقق توسعه پایدار و فرم شهری بهینه هستند در عمل مورد آزمایش قرار می گیرند. بدین منظور از طریق یک بررسی سیستماتیک چهارفرم مختلف شهری در بریتانیا براساس نوع تراکم و کاربری شان انتخاب و سپس در هر کدام از آنها مطالعه میدانی انجام شده است.یافته های این تحقیق و مستندات آن به طور عمده فرضیه تحقیق را در موردکارائی و موثر بودن تئوری شهر فشرده تایید می کند و برتری آن بر دیگر فرم های شهری مورد مطالعه به ویژه از نقطه نظر صرفه جویی در مصرف انرژی و از نظر تسهیلات دسترسی شهروندان به تجهیزات و خدمات شهری را اشکار می سازد.

انگلستان, توسعه پایداری, تئوری توسعه گسترده, زیست محیطی, فرم شهری پایدار, کاربری مختلط توسعه کم تراکم, گلاسکو