سید حسن حسینی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه مهندسی اب دانشگاه تبریز
جواد جعفری - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه مهندسی اب دانشگاه تبریز
امیر حسین ناظمی - استاد گروه مهندسی آب دانشگاه تبریز

تابش خورشیدی رسیده به سطح زمین از پرکاربردترین پارامترهای مورد استفاده در پروژه ها و مدل سازی های هیدرولوژیکی ، کشاورزی ، هواشناسی و اقلیمی می باشد که تنها در تعداد محدودی از ایستگاههای هواشناسی در سرتاسر دنیا اندازه گیری می شود. روش رایج در نبود داده های اندازه گیری شده تابش استفاده از ساعات آفتابی اندازه گیری شده می باشد که این اندازه گیری ها نیز در بسیاری از نقاط مورد نیاز مثل محل اجرای پروژه های ابی و کشاورزی موجود نیستند لذا تاکنون روشهای مختلفی جهت تخمین تابش خورشیدی از شدت های دمای هوا که در دستری نترین داده هواشناسی محسوب می شود ارائه شده است. در این تحقیق عملکرد سه روش دمایی هارگریوز 1994 ، اناندل و همکاران 2002و سامانی 2000 روی چهار ایستگگاه سینوپتیک استان زنجان جهت براورد تابش و تبخیر و تعرق مرجع ماهانه مورد بررسی قرار گرفته اند. مقادیر تابش خورشیدی براورد شده به سیله این سه روش با مقادیر تابش حاصل از ساعات آفتابی به عنوان مبنا به وسیله دو معیار ME و RMSE بی بعد شده مقایسه گردید. همچنین برای درک تاثیر نقادیر تابش برآوردی بر تبخیر و تعرق گیاه مرجع با جایگذاری این مقادیر در رابطه پنمن مانتیس فائ. (نشریه56) نتایج برای دو روش دمایی و ساعات آفتابی مقایسه شدند. بر اساس نتایج بدست امده در سه ایستگاه زنجان ، خرم دره و ماهنشان روش هارگریوز بهترین براورد تابش را داشته ولی در خدابنده مرتفع تریت ایستگاه انتخابی روش اناندل و همکاران که همان روش اصلاح شده هارگریوز می باشد بیشترین دقت ا داشتهخ است. روش سامانی در ایستگاه زنجان نتایج مناسبی نداشته و در سه ایستگاه دیگر نیز در اولویت قرار نمی گیرد. همچنین معلوم گردید انتخاب روش براورد تابش د تعیین تبخیر و تعرق مرجع تاثیر کمی دارد. بطور کلی براورد تابش در محل هلایی که دسترسی به داده اس ساعت افتابی مقدور نیست به ترتیب اولویت از طریق هارگریوز ، اناندل و همکاران و سامانی پیشنهاد می گردد.

استان زنجان ، رابطه پنمن مانتیس فائو ، تابش خورشیدی ، تبخیر و تعرق مرجع ، روشهای دمایی