سید علی جوزی - دانشیار گروه محیط زیست، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
سیده حمیده سیف السادات - کارشناس ارشد رشته علوم محیط زیست، ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان

سد گتوند علیا یکی از طرح های بزرگ عمرانی کشور است که در استان خوزستان و روی رودخانه کارون بین مسجد سلیمان و سد تنظیمی گتوند در کیلومتر ۸/۳۸۲ از مصب رودخانه کارون و در ۲۵ کیلومتری شمال شهرستان شوشتر احداث شده است. این تحقیق به منظور شناسایی و ارزیابی ریسک سد گتوند علیا در فاز بهره برداری به انجام رسید. در این مطالعه پس از شناسایی فعالیت های سد در فاز بهره برداری به منظور شناسایی عوامل ریسک از روش آنالیز مقدماتی خطر موسوم به PHA استفاده شد و ریسک های به دست آمده در قالب ۵ دسته ریسک های فیزیکی- شیمیایی، بیولوژیکی، اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی، ریسک های ایمنی- بهداشتی و طبیعی طبقه بندی شدند. در این مرحله پس از شناسایی ریسک ها عوامل مولد ریسک به کمک روش EFMEA ارزیابی شدند. در این تحقیق برای اولویت بندی عوامل ریسک از نرم افزار SPSS استفاده شد و ریسک ها بر اساس شدت اثر، احتمال وقوع و گستره آلودگی اولویت بندی شدند. نتایج این مطالعه نشان می دهند که در تکنیک EFMEA شورشدن آب به علت گنبد نمکی و در اثر فعالیت آبگیری مخزن، فرسایش و رسوب در پایین دست سد به علت تامین منابع قرضه و ایجاد پساب و فاضلاب انسانی به علت فعالیت توریسم دارای سطح ریسک بالا و به ترتیب با عدد اولویت ریسک (RPN) ۳۲۰، ۲۸۸ و ۲۵۶، به منزله رتبه های اول تا سوم معرفی شدند و کمترین عدد اولویت ریسک مربوط ایجاد محیط مناسب برای رشد و تکثیر حشرات (امکان تکثیر پشه آنوفل) به علت آبگیری مخزن سد و فشرده شدن خاک به علت توسعه کشاورزی و تردد ماشین آلات سنگین با عدد اولویت ریسک ۹۰ معرفی شد. 

ارزیابی ریسک محیط زیستی, سد گتوند علیا خوزستان, سد مخزنی, روش EFMEA, روش PHA, فاز بهره برداری