منوچهر طبیبیان - استاد دانشکده شهرسازی پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران
فریده غنی - دانشجو - پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران

در پی رشد شتابان جمعیت و ظهور تحولات جدید شهرنشینی در جهان، راه حل های متفاوت و گاه متناقضی برای توسعه شهرها مطرح شده است. پیامد این راه حل ها را در الگوهای توسعه ای چون پراکنده رویی، توسعه پرشی و ... شاهدیم که سبب تحمیل هزینه های زیرساختی، محیط زیستی و ... به شهر می شود. این روند توسعه شهری، سبب بازماندن نواحی مرکزی شهرها از جریان توسعه می شود. مطرح شدن رویکردهای جدیدی چون توسعه میان افزا۱، توسعه مجدد نواحی مرکزی شهرها را در دستور کار خود قرار می دهد. هدف پژوهش حاضر اندازه گیری ظرفیت توسعه در بافت مرکزی تهران (منطقه ۱۲) است. در پژوهش حاضر پس از معرفی شاخص های توسعه میان افزا نوبت به بررسی آن ها در منطقه ۱۲ می رسد، برای دستیابی به این مهم با استفاده از ابزار سیستم اطلاعات جغرافیایی (جی آی اس)، تهیه لایه شاخص ها و هم پوشانی لایه ها انجام می شود، سپس اولویت بندی نواحی و قطعات مستعد توسعه در بافت مرکزی تهران با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی صورت می گیرد. نتایج بیانگر آن است که هر ۶ ناحیه منطقه ۱۲ دارای پتانسیل توسعه براساس شاخص ها و مولفه های معرفی شده اند، که در این میان، نواحی ۳ (هسته اولیه شکل گیری تهران)، ۴ و ۲ دارای بالاترین ظرفیت های توسعه ای در منطقه اند. 

بافت مرکزی شهر, توسعه میان افزا, سنجش ظرفیت توسعه, سیستم اطلاعات جغرافیایی