کیانا زاده محمدی - کارشناس ارشد روانشناسی بالینی. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
علی زاده محمدی - دانشیار پژوهشکده خانواده، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
هاله افقی - دانشجوی دکتری روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، شیراز، ایران.

اختلالات طیف درخودماندگی به عنوان یکی از وخیم­ترین و پیچیده­ترین اختلالات روان شناختی کودکان شناخته شده است که با مشکلاتی چون نقص کیفی در روابط اجتماعی، کلامی و رفتارها، حرکات تکراری، کلیشه ای و محدود همراه است. این مشکلات در روند ارتباط و تعاملات این کودکان با سایرین و اعضای خانواده به خصوص مادران آن­ها اثر منفی و آسیب­زایی دارد. پژوهش حاضر با هدف تدوین دست نامه راهنمای هنر درمانی مادر-محور و چگونگی اثربخشی آن بر رابطه مادر و کودک انجام گرفته است. روش مورداستفاده در پژوهش حاضر، روش نیمه آزمایشی با طرح پیش­آزمون_ پس­آزمون، همراه با گروه کنترل و پیگیری (دوماهه) است. تعداد بیست مادر و کودک دارای اختلالات طیف درخودماندگی از میان مادران و کودکانی که به کلینیک آموزش و پژوهش کودکان با اختلال ویژه دانشگاه شهید بهشتی مراجعه کرده­اند، انتخاب شده و به طور تصادفی در دو گروه ده نفره آزمایش و کنترل قرار داده شدند. هر دو گروه در سه مرحله، پیش و پس از مداخله و دو ماه بعد از مداخله به مقیاس  رابطه مادر و کودک پیانتا  (Pianta, ۱۹۹۲) پاسخ دادند. برای تحلیل داده­ها از شاخص­های توصیفی و روش­های آماری t استیودنت و تحلیل واریانس آمیخته استفاده شده است. یافته­ها نشان داد که دست نامه راهنمای هنر درمانی مادر-محور به طور معناداری رابطه مثبت مادر و کودک را در گروه آزمایش افزایش داده است؛ افزایش صمیمیت  (F=۸.۴۹,sig<۰.۰۰۱) کاهش تعارض (F=۴۷.۵۲,sig<۰.۰۰۱) و کاهش وابستگی (F=۱۳.۲۹,sig<۰.۰۰۱). به عبارت دیگر تعارض و وابستگی در رابطه مادر و کودک دارای اختلالات طیف درخودماندگی کاهش و نزدیکی افزایش یافته است. درنتیجه اثربخشی دست نامه راهنمای هنر درمانی مادر-محور مورد تائید است.

درخودماندگی, دست نامه راهنمای هنر درمانی مادر-محور, هنر درمانی, رابطه مادر و کودک