بهروز محمودی بختیاری - دانشگاه تهران
فائقه شاه حسینی - دانشجوی دکتری زبان شناسی، دانشگاه پیام نور

در مقاله حاضر سعی بر آن است تا در چارچوب صرف شناختی، به ویژگی های معنایی تکواژ زایای «کار» به عنوان مقوله ای چندمعنا پرداخته شود و امکانات طرح واره های تصوری برای طبقه بندی صورت هایی که این تکواژ در آن به کار می رود، معرفی شود. این تحقیق نشان می دهد که فارسی زبان ها هنگام مواجهه با بسیاری از واژه های حاوی تکواژ «کار»، معنای استعاری آن را درک می کنند و طرح واره های تصوری آن را در ذهن خود می سازند. به این منظور، نخست رویکرد شناختی در مطالعه صرف آورده شده است و سپس مفهوم استعاره و طرح واره های تصوری از همین دیدگاه معرفی شده اند. لازم به ذکر است در این مطالعه پیکره زبانی از مجموعه دادگان زبان فارسی معیار، از جمله فرهنگ فارسی معین، فرهنگ فارسی عمید و فرهنگ فارسی عامیانه ابوالحسن نجفی و دادگان زبان فارسی به کوشش پژوهشگاه علوم انسانی و فرهنگ واژه یاب آنلاین فارسی و نیازمندی های شغلی روزنامه، انتخاب شده است. سعی این مقاله بر آن است تا با بررسی همزمانی کارکردهای مختلف این تکواژ از منظر دیدگاه شناختی، طرح واره های متداعی با آن معرفی شوند.  در نهایت می توان گفت، برای تبیین تکواژ «کار» می توان آن را در حالت پسوند، تکواژ آزاد در واژه مرکب و به صورت استعاری در اصطلاح های مختلف در نظر گرفت و در اکثر موارد، چندمعنایی همزمانی دیده می شود.

صرف شناختی, استعاره, طرح واره های تصوری, تکواژ «کار»