صیاد اصغری سراسکانرود - هیئت علمی دانشگاه محقق اردبیلی
عقیل مددی - هیات علمی- دانشگاه محقق اردبیلی
زهره باشکوه - دانش اموخته کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
احسان قلعه - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

در این پژوهش، مورفولوژی و تغییرات جانبی بازه ای از مجرای رودخانه قره سو (از پل سامیان تا سد سبلان) با چهار شاخص ضریب خمیدگی، زاویه مرکزی کورنیس، نرخ مهاجرت مجرا و روش ترانسکت طی دوره های زمانی ۲۰۰۰، ۲۰۱۰ و ۲۰۱۹ میلادی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از چهار شاخص ارزیابی شده، نشان می دهد که رودخانه قره سو در بازه مطالعاتی در بیشتر قسمت ها دارای الگوی مئاندری توسعه یافته می باشد. مئاندرهای منطبق بر دشت های منطقه عمدتا از نوع مئاندرهای آزاد هستند و از پتانسیل زیادی برای توسعه و جابجایی برخوردار می باشند؛ در حالی که مئاندرهای بازه های کوهستانی از نوع محصور بوده و زاویه مرکزی این مئاندرها در طی دوره های زمانی مطالعاتی تقریبا ثابت باقی مانده است. همچنین نتایج تحقیق نشان داد که در طی ۱۹ سال گذشته در مجموع ۴۵/۲۲ هکتار از اراضی حاشیه رودخانه قره سو در بازه مطالعاتی در نتیجه فرآیندهای فرسایشی از دست رفته اند. میانگین نرخ جابجایی طی سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ در حدود ۵/۰ متر در سال بوده است. مقدار این شاخص برای دوره زمانی ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹ به حدود ۳/۰ متر در سال کاهش یافته است. با توجه به محاسبات صورت گرفته، مقدار این شاخص در طی ۱۹ سال گذشته (از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ میلادی) در حدود ۴/۰ متر در سال بالغ می شود. بنابراین پیشنهاد می شود اقدامات سازه ای و غیر سازه ای در نواحی مشخص شده در این تحقیق برای کاهش فرآیندهای فرسایشی و از بین رفتن اراضی طرفین رودخانه که عمدتا اراضی کشاورزی هستند، صورت گیرد.

مورفولوژی, جابجایی جانبی, سنجش از دور و GIS, قره سو, اردبیل