مهدی قلعه نوی
شهرام رضوان
جعفر مسعود سینکی
متین جامی معینی

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و تراکم گیاهی بر رشد و عملکرد چای ترش، پژوهشی در سال ۱۳۹۷ در شهرستان سبزوار انجام شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجراء گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل تنش خشکی در سه سطح عدم تنش و تنش خشکی در مراحل رشد رویشی و زایشی و همچنین تراکم گیاهی در چهار سطح ۵، ۷، ۹ و ۱۱ بوته در متر مربع بودند. نتایج نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش محتوای رنگدانه های فتوسنتزی، ارتفاع بوته، تعداد میوه در بوته، عملکرد تر کاسبرگ، عملکرد خشک کاسبرگ، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک شد، اما بر قطر ساقه، طول میوه و قطر میوه تاثیر معنی دار نداشت. کمترین محتوای کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئید و تعداد میوه در بوته در شرایط تنش خشکی در مرحله رشد زایشی بدست آمد. اثر تراکم گیاهی بر کلیه ویژگی های مورد مطالعه معنی دار شد. بیشترین محتوای رنگدانه های فتوسنتزی در تراکم ۵ بوته در متر مربع مشاهده شد و افزایش تراکم گیاهی باعث کاهش معنی دار آن گردید. افزایش تراکم گیاهی از ۵ به ۷ بوته در متر مربع باعث افزایش معنی دار قطر ساقه و تعداد میوه در بوته گردید، اما افزایش بیشتر تراکم بوته، این صفات را در مقایسه با تراکم های پایین تر به طور قابل توجهی کاهش داد. بالاترین ارتفاع بوته، عملکرد تر کاسبرگ، عملکرد خشک کاسبرگ، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در شرایط عدم تنش و تراکم ۷ بوته در متر مربع تولید گردید که به طور قابل ملاحظه ای بیشتر از سایر تیمارهای آزمایشی بود. تراکم گیاهی ۱۱ بوته در متر مربع در شرایط تنش خشکی در مرحله رشد زایشی کمترین عملکرد تر و خشک کاسبرگ را دارا بود که تفاوت معنی داری با تراکم ۹ بوته در متر مربع در شرایط مشابه نداشت. با توجه به نتایج، تراکم ۷ بوته در متر مربع، جهت تولید بالاترین عملکرد تر و خشک کاسبرگ چای ترش در شرایط عدم تنش و همچنین تنش خشکی در مراحل رشد رویشی و زایشی قابل توصیه می باشد.