عاطفه اسماعیلی - Department of Plant Production and Genetics, Razi University, Kermanshah,
عبداله نجفی - Department of Plant Production and Genetics, Razi University, Kermanshah, Iran
دانیال کهریزی - Department of Plant Production and Genetics, Razi University, Kermanshah, Iran

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: کاملینا محصولی است که به­عنوان یک جایگزین امیدوارکننده برای سایر دانه­ های روغنی در طی بیست سال گذشته معرفی شده ­است. با توجه به نیاز روز افزون کشور به واردات روغن و معرفی کاملینا به ­عنوان یک جایگزین مناسب، متناسب با اقلیم کشور، مطالعه حاضر با هدف گزینش لاین های برتر و ایده­آل گیاه دانه روغنی کاملینا بر مبنای شاخص SIIG و با استفاده از شاخص­ های مختلف تحمل خشکی جهت استفاده در برنامه­ های به نژادی آتی انجام شد. مواد و روش­ ها: بررسی حاضر به­ منظور ارزیابی لاین­های هاپلوئید مضاعف کاملینا با استفاده از SIIG در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی و در دو سال زراعی ۹۹-۱۳۹۷ صورت گرفت. آزمایش با ۴۰ لاین و در قالب طرح بلوک­ های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. آبیاری در شرایط نرمال براساس ۸۰ میلی ­متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A صورت گرفت. ارزیابی لاین­های متحمل و حساس به تنش خشکی با استفاده از شاخص تحمل (TOL)، میانگین بهره وری (MP)، شاخص حساسیت به خشکی (SSI)، میانگین هندسی عملکرد در دو شرایط تنش و بدون تنش (GMP)، شاخص مقاومت به خشکی (DI)، شاخص عملکرد (YI)، شاخص پایداری عملکرد (YSI)، شاخص حساسیت به تنش (SDI)، شاخص پاسخ به خشکی (RDI)، شاخص تحمل به تنش (STI) و میانگین هارمونیک عملکرد (HAM) صورت گرفت و از تکنیک  SIIGبرای انتخاب لاین­های متحمل به خشکی با استفاده از سایر شاخص­های تحمل تنش به­ طور همزمان استفاده شد. یافته­ ها: بر اساس نتایج این بررسی شاخص ­های GMP، MP، HAM و STI دارای همبستگی مثبت و معنی­ داری با عملکرد دانه در شرایط نرمال و تنش بودند و بنابراین شاخص ­های مناسب برای انتخاب لاین­های متحمل به خشکی می باشند. بر اساس این شاخص ­ها لاین ۳۹ به­ عنوان مناسب ­ترین لاین شناسایی شد. شاخص­ های مناسب برای بر اساس نمودار بای پلات، لاین­های ۳۹، ۱۲۰، سهیل، ۴۶، ۱۱۲ و ۴۹ به­ عنوان لاین­های مطلوب انتخاب شدند. همچنین این لاین­ها بر اساس شاخص SIIG نیز به­ عنوان لاین­های متحمل شناخته شدند. از سوی دیگر لاین ۱۱۴ با بیشترین فاصله از ژنوتیپ ایده ­آل (۰.۵۶) و کمترین مقدار SIIG (۰.۰۶) ضعیف­ ترین لاین این بررسی شناخته شد. نتیجه­ گیری: نتایج کلی این بررسی نشان داد که استفاده از شاخص ژنوتیپ ایده ­آل (SIIG) به­ دلیل ادغام شاخص­ های مختلف و رسیدن به یک شاخص واحد در انتخاب ژنوتیپ ­های متحمل به تنش خشکی می ­تواند نتایج مطمئن­ تری به محقق ارائه کند. بر اساس این شاخص بهترین ژنوتیپ، ژنوتیپی خواهد بود که مقدار شاخص SIIG برای آن به یک نزدیک­تر باشد و ژنوتیپی که مقدار شاخص SIIG برای آن به صفر نزدیک باشد به ­عنوان ژنوتیپ ضعیف شناخته خواهد شد. بنابراین لاین ۳۹ با کمترین فاصله از ژنوتیپ ایده ­آل (۰/۱۱) و بیشترین مقدار SIIG (۰/۸۳) متحمل­ترین لاین از نظر تحمل به تنش خشکی بود که مطابق با نتایج حاصل از نمودار بای­پلات است.

Biplot analysis, Camelina, Grain yield, Ideal genotype, SIIG index, بای پلات, شاخص SIIG, ژنوتیپ ایده آل, عملکرد دانه و کاملینا