محمد رضائیان - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد رشته پژوهش هنر از موسسه آموزش عالی فردوس مشهد
آرزو پایدارفرد - استادیار گروه فرش و هنر اسلامی دانشکده هنر، دانشگاه بیرجند.

یکی از عصرهای تاریخ نگارگری ایران، دوره قاجاریه است که با سلطنت آقا محمدخان قاجار آغاز می شود. در حقیقت نقاشی مکتب قاجاریه بنا به اسناد مکتوب از دوره زندیه شروع و تا دوره ی قاجاریه ادامه دارد، اما از آنجایی که هنر قاجار در عصر فتحعلی شاه دارای دگرگونی هایی بنیادی شد، اهتمام به بررسی این هنر ایرانی ، پژوهش حاضر را به سوی تک نگارههایی از فتحعلی شاه قاجار سوق داد. با تامل بر تک نگارههای فتحعلی شاه، بی درنگ و آشکارا درمی یابیم همه آنها در دو وضعیت نشسته و ایستاده با یک شکل همانند، لباس مزین ، تاج و عصا نمایان شده است . تاج شاهی از عناصر جدایی ناپذیر نگارههای فتحعلی شاه قاجار است و بر این اساس در پژوهش فرم و تزیینات تاج فتحعلی شاه قاجار بر اساس مستندات نقاشی قاجار موردمطالعه قرارگرفته است . سوال اصلی پژوهش حاضر این چنین بیان می شود که تاج فتحعلی شاه قاجار بر اساس مستندات نقاشی دوره قاجار چه ویژگی ها و تزییناتی دارد؟ تحقیق در این پژوهش به صورت مطالعه توصیفی - تطبیقی است و روش گردآوری اطلاعات، از طریق کتابخانه ای ، اسنادی ، موزه و منابع الکترونیکی معتبر صورت گرفته است . نتایج مشخص می کند، که تاجهای فتحعلی شاه علاوه براین که همانند یکدیگر نیستند بلکه ازنظر تزیینات بر اساس آنالیزها، هر تاج به سبک هایی عم از نیم تاج، دندانه دار و در برخی به صورت گنبدی به همراه جقه ظاهرشده، از ویژگی های دیگر می توان به سبک استفاده از مروارید و طلا به همراه سنگ های قیمتی در یک چهارچوب هندسی منظم اشاره کرد که با ترکیب الماس و تزئینات شیشه ای مانند جلوه ای ویژه به هر تاج بخشیده است .

نقاشی ایرانی ، مکتب قاجاریه ، فتحعلی شاه، پیکرنگاری ، تاج.