یگانه سکوتی - گروه گیاه پزشکی، موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی بهاران، گرگان، ایران
وحید قاسمی - گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، مجتمع آموزش عالی شیروان، خراسان شمالی، ایران

تشدید نگرانی های حاصل از مصرف آفت کش های شیمیایی باعث شده تا پژوهشگران دنیا به دنبال راه کارهای جدید برای کنترل حشرات آفت باشند. اسانس های گیاهی می توانند به عنوان یکی از ایمن ترین جایگزین های آفتکش های شیمیایی در نظر گرفته شوند. در پژوهش حاضر، سمیت کشندگی و زیرکشندگی اسانس کاکوتی چندساله و آنغوزه روی شب پره هندی مطالعه شد. نتایج زیست سنجی ها نشان داد که مقادیر برآوردشده LC۵۰ اسانس کاکوتی و آنغوزه علیه تخم های یک روزه به ترتیب ۹۸/۹۶ و ۸۲/۴۹ میکرولیتر بر لیتر هوا و روی تخم-های چهارروزه به ترتیب ۸۶/۴۰ و ۹۱/۳۸ میکرولیتر بر لیتر هوا بود. مقادیر LC۵۰ اسانس کاکوتی و آنغوزه روی لاروهای سن اول به ترتیب ۱۲/۱۰ و ۴۹/۷ میکرولیتر بر لیتر هوا و روی لاروهای سن پنجم به ترتیب ۱۱/۳۴ و ۶۶/۱۲ میکرولیتر بر لیتر هوا برآورد شد. همچنین، اسانس کاکوتی با LC۵۰ معادل ۷۷/۲۵ میکرولیتر بر لیتر هوا در مقایسه با اسانس آنغوزه با LC۵۰ معادل ۷۲/۲۸ میکرولیتر بر لیتر هوا از سمیت بیشتری علیه حشرات کامل این شب پره برخوردار است. بر اساس میزان LT۵۰ برآوردشده، میزان دوام اسانس کاکوتی و آنغوزه علیه حشرات بالغ به ترتیب ۳۱/۶ و ۵۶/۷ روز بود. افزایش غلظت اسانس ها منجر به افزایش معنی دار میزان بازدارندگی تخم-ریزی شد. همچنین، نتایج آزمایش های خون شناسی نشان داد که با افزایش غلظت اسانس و زمان اسانس دهی تعداد کل سلول های خونی لاروهای یک روزه سن پنجم به طور معنی داری کاهش یافت. به طور کلی، نتایج مطالعه حاضر نشان داد که اسانس کاکوتی و آنغوزه از سمیت تنفسی قابل توجهی علیه شب پره هندی برخوردار هستند. همچنین میزان حساسیت مراحل مختلف رشد و نمو این حشره به اسانس های مورد آزمایش، اختلاف معنی داری با یکدیگر دارد.

اسانس, زیست سنجی, بازدارندگی تخم ریزی, آزمایش خون شناسی