یونس کریم پور - دانشگاه ارومیه، دانشکده کشاورزی، ارومیه، ایران.

زنبور برگ خوار ترشک، Kokujewia ectrapela Konow (Hym., Argidae)، زنبوری تخم ریز اره ای، با اندازه متوسط، و بومی منطقه کاسپین است. لاروهای این زنبور روی برگ های ترشک، Rumex spp. (Polygonaceae)، زندگی می کنند. به­منظور مطالعه زیست شناسی، تخصص میزبانی و توان تغذیه ای این زنبور به­عنوان عامل کنترل بیولوژیک ترشک ها پرورش مداوم آن در شرایط صحرایی و آزمایشگاهی در طول سال های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ انجام گرفت. نتایج بررسی ها نشان داد که K. ectrapela دارای ۶ نسل در سال بوده و به­شکل لارو کامل درون پیله حفاظتی در داخل بقایای گیاهی پیرامون گیاه میزبان زمستان گذرانی می کند. اولین نسل آن از نیمه دوم فروردین ماه تا اوایل خرداد و آخرین نسل آن در اوایل مهر ماه ظاهر می شود. حشرات کامل بعد از ظاهر شدن، جفت گیری و زنبورهای ماده تخم های خود را با استفاده از تخم ریز اره مانند خود به لبه های برگ ترشک فرو می کنند. میانگین تعداد تخم هر فرد ماده ۳۳/۳۷ ± ۶۷/۱۴۸ محاسبه شد. لاروهای جوان بعد از تفریخ در زیر برگ تجمع یافته و از آن تغذیه می کنند. لاروهای سنین بالاتر روی گیاه میزبان پراکنده شده و با ادامه تغذیه از برگ های آن تنها رگبرگ های ترشک را باقی می گذارند. این زنبور دارای ۳ سن لاروی بوده که بسته به شرایط آب و هوایی در طول ۹ تا ۲۳ روز مراحل رشدی خود را کامل می کند. لاروهای کامل با تنیدن پیله ابریشمی سفید رنگ در بین و یا بیرون از گیاه میزبان در درون آن تبدیل به شفیره می شوند. بسته به شرایط محیطی، زمان لازم برای رشد و نمو این زنبور از مرحله تخم تا ظهور حشرات کامل بین ۲۸ تا ۴۳ روز طول می کشد. در مطالعه تعیین پارازیتوئیدهای زنبور برگ خوار ترشک معلوم شد که مرحله لاروی این حشره توسط زنبورهای پارازیتوئید Cryptus inquisitor (Hym., Ichneumonidae) و Tetrastichuskokujewiae (Hym.,Eulophidae) در منطقه ارومیه انگلی می شوند. نتایج آزمایشات تغذیه ای غیرانتخابی با لاروهای سن دوم روی ۲۷ گونه گیاهی از ۱۳ تیره نشان داد که زنبور برگ خوار ترشک اساسا چرخه زیستی خود را روی گیاهان جنسRumex spp. کامل کرده و در موارد اتفاقی از برگ های گیاه Polygonum persicaria L. (Polygonaceae) تغذیه می کند. ارزیابی فعالیت تغذیه ای سه مرحله لاروی زنبور برگ خوار ترشک در شرایط آزمایشگاهی روی Rumex obtusifolius L. نشان داد که یک لارو منفرد سن اول در طول ۳ روز بطور متوسط ۰۰۱/۰ ± ۰۴۱/۰ گرم از برگ های این گیاه تغذیه می کند. دو سن آخر لاروی نیز در طول ۴ و ۵ روز به­ترتیب و به طور میانگین ۰۰۶/۰ ± ۲۲۷/۱ و ۰۱۴/۰ ± ۰۵۸/۳ گرم از برگ های این گیاه مصرف می کنند.

زیست شناسی, تخصص میزبانی, زنبور برگ خوار ترشک, مهار ریستی, ترشک