الناز عبدالملکی - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
نصرت اله نجفی - استاد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
عادل ریحانی تبار - دانشیار گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

برای کاهش بار میکروبی و سرعت تجزیه لجن فاضلاب می توان این پسماند آلی را به هیدروچار تبدیل و در خاک مصرف کرد. برای بررسی تاثیر سطوح مختلف لجن فاضلاب و هیدروچار آن یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی در ۳ تکرار با ۳ عامل ماده آلی در سه سطح (شاهد، ۱۰ گرم لجن فاضلاب و ۱۰ گرم هیدروچار لجن فاضلاب بر کیلوگرم خاک)، نیتروژن در دو سطح (صفر و mg/kg ۲۵۰)، مس در سه سطح (صفر، ۱۰ و ۲۵۰ mg/kg) در شرایط گلخانه انجام شد. نتایج نشان داد که با مصرف لجن فاضلاب و هیدروچار آن، ماده خشک شاخساره و ریشه، تعداد پنجه، تعداد خوشه، تعداد برگ، طول برگ، عرض برگ، ارتفاع گیاه و قطر ساقه در محل طوقه نسبت به شاهد به طور معنادار افزایش یافت و میزان این افزایش در حضور لجن فاضلاب بیشتر از هیدروچار آن بود. مصرف ۲۵۰ میلی گرم نیتروژن بر کیلوگرم خاک باعث افزایش معنادار صفت های مذکور نسبت به شاهد گردید. آلودگی خاک با مس باعث کاهش معنادار تعداد پنجه، تعداد خوشه، تعداد برگ، وزن ماده خشک ریشه نسبت به شاهد شد. مصرف هیدروچار لجن فاضلاب و کود اوره با کاهش غلظت مس در شاخساره گیاه برنج اثر سمیت مس را کاهش و تحمل گیاه را در برابر سمیت مس افزایش داد. برای دستیابی به رشد مطلوب برنج در هر دو شرایط آلوده و غیرآلوده به مس، مصرف ۱۰ گرم لجن فاضلاب یا هیدروچار آن و ۲۵۰ میلی گرم نیتروژن بر کیلوگرم خاک می تواند توصیه شود.

اوره, برنج, لجن فاضلاب, مس, هیدروچار