مونا احمدیان - گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
مجید منتصری - دانشگاه ارومیه-گروه مهندسی آب

در طی دهههای اخیر بیش از ۴۰ مدل گردش عمومی جو[۱] در مراکز علمی دنیا برای شبیهسازی و پیشبینی اقلیم جهان توسعه یافته است. این مدلها براساس شرایط اولیه و مرزی، متغیرهای مورد استفاده آب و هوا و ساختار متفاوت میباشند. لذا برای استفاده از این مدلها برای پیشبینی آب وهوای آینده در هر منطقه، ارزیابی نظاممند عملکرد مدلهای مذکور در شبیهسازی سری زمانی پارامترهای اقلیمی تاریخی مانند دما و بارندگی روزانه، ماهیانه و سالیانه الزامی خواهد بود. بدین منظور در این مطالعه یک روش نوآورانه نظاممند برای ارزیابی عملکرد ۳۶ مدل گردش عمومی جو از گزارش پنجم هیئت بین الدول تغییر اقلیم[۲] در دامنههای جنوبی رشتهکوههای البرز انجام پذیرفته است. براساس نتایج، بهکارگیری روش نوآورانه دارای دقت غیرقابل مقایسهای در انتخاب درست مدل گردش عمومی در هر منطقه خواهد بود. همچنین نتایج بیانگر دقت نامناسب اکثر مدلها در شبیهسازی دما و بهویژه بارندگی تاریخی در منطقه مطالعاتی (همانند سایر مطالعات معتبر در دنیا) بوده و حتی در مدلهای برتر محدوده مطالعاتی نیز شبیهسازی بارندگی ماهیانه تاریخی مناسب نبوده است. در نهایت براساس پنج شاخص آماری ضریب نش[۳]، اریب[۴]، تبیین، ریشه میانگین مربعات خطا[۵] و متوسط خطای مطلق[۶]، مدلهای ACCESS۱.۰ وGFDL-CM۳ با اولویت بالاتر و دو مدل CNRM-CM۵ و GFDL-ESM۲G در اولویت بعدی برای بررسی تغییر اقلیم و پیشبینی متغیرهای دما و بارندگی سالهای آینده در محدوده مطالعاتی رتبهبندی و پیشنهاد گردید.

تغییر اقلیم, رتبهبندی, شاخصهای آماری, مدلهای گردش عمومی جو, CMIP۵