فاطمه تازیکی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران
مریم نیاکان - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان ایران
مهدی عبادی - گروه شیمی، دانشکده علوم پایه، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران
معصومه یونس ابادی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، گرگان، ایران

هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر عصاره آبی کنجد زراعی بر پارامترهای رشد، رنگیزه های کلروفیلی، پرولین و قندهای محلول دو اندام برگ و ریشه در گیاه سویا (Glycine max) و علف هرز آن، نیلوفر (Ipomoea sp.) بود. به همین جهت آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان انجام گرفت. پلات اصلی شامل غلظت های مختلف عصاره کنجد زراعی در ۵ سطح (صفر، ۵/۲، ۵ ، ۱۰ و ۱۰ درصد به همراه مویان) و پلات فرعی شامل گیاه هدف در دو سطح (سویا و نیلوفر) بود. نتایج بدست آمده نشان داد که اثرات غلظت های مختلف عصاره کنجد زراعی بر پارامترهای رشد از جمله طول ریشه، وزن تر و وزن خشک اندام هوایی و ریشه و تعداد برگ در بین دو گیاه سویا و نیلوفر معنی دار بود در حالیکه میزان رنگیزه های فتوسنتزی این دو گیاه تحت تاثیر اثر دگر آسیبی عصاره کنجد زراعی قرار نگرفت. مطابق با داده های بدست آمده با ازدیاد غلظت عصاره کنجد زراعی میزان قندهای محلول در برگ و ریشه سویا افزایش یافت در حالیکه در مورد علف هرز نیلوفر این روند نزولی بود. همچنین میزان پرولین برگ و ریشه دو گیاه سویا و نیلوفر تحت تاثیر عصاره کنجد افزایش یافت که این روند صعودی در برگ سویا در مقایسه با نیلوفر قابل ملاحظه بود. به طور کلی با توجه به نتایج به دست آمده اثر آللوپاتیکی عصاره آبی کنجد زراعی بر پارامترهای مورفوفیزیولوژیکی مورد سنجش در تحقیق حاضر در علف هرز نیلوفر در مقایسه با گیاه زراعی سویا  شدیدتر بود که با بررسی تکمیلی این تحقیق بر عملکرد دانه سویا شاید بتوان استفاده از عصاره گیاه کنجد زراعی را به عنوان علف کش طبیعی در سطح مزارع سویا پیشنهاد نمود.

آللوپاتی, پارامتر های موفوفیزیولوژیکی, سویا, کنجد زراعی, نیلوفر