بهمن خوشرو - دانشجوی دکترای علوم و مهندسی خاک، گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
محمدرضا ساریخانی - دانشیار گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
ناصر علی اصغر زاد - استاد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

باکتری هایی با توان انحلال فسفات بالا و مقاوم به دماهای بالا کاندید مناسبی برای استفاده در کودهای میکروبی فسفاته گرانوله می باشند. بر این اساس، در این تحقیق کارایی انحلال فسفات، تحمل دمایی و ماندگاری هفت باکتری (Pantoea agglomerans P۵، Pseudomonas fluorescens Tabriz، P. putida Tabriz، Pseudomonas sp. C۱۶-۲O، Enterobacter sp. S۱۶-۳، Bacillus megaterium JK۶ و B. firmus) پس از تامین جمعیت میکروبی اولیه مناسب بر بستر پایه خاک فسفات ( g۴۵) +  گوگرد ( g۱۵) + باگاس ( g۳۰) مورد ارزیابی قرار گرفت. کود میکروبی تهیه شده به دو قسمت تقسیم شد و تعداد میکروب های زنده در آن بعد از گذشت سه و شش ماه به روش شمارش کلنی در پلیت به دست آمد. نیمی از کود در دمای معمولی و نیم دیگر پس از اعمال تیمار دمایی ۵۵ درجه سلسیوس نگهداری شد و سپس میکروب های زنده آن شمارش شد. نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری بین منابع مختلف فسفر از نظر انحلال فسفات وجود داشت و انحلال دو برابری توسط باکتری ها از منابع تری کلسیم فسفات نسبت به سنگ فسفات به دست آمد. بیشترین و کمترین انحلال فسفات به ترتیب در باکتری P. agglomerans P۵ (mg/l ۵۶۲) و در گونه B. firmus (mg/l ۳۹۵) از منبع تری کلسیم فسفات بدست آمد. هیچ کدام از باکتری های مورد استفاده در فرمولاسیون کود میکروبی فسفاته تحمل دمای ۵۵ سلسیوس را نداشتند اما کودهای میکروبی فسفاته ذخیره شده در دمای معمولی بعد از گذشت سه و شش ماه پس از تولید، به طور میانگین جمعیتی برابر با CFU/g ۱۰۵× ۳/۴ و ۱۰۴×۴/۰ داشتند.

کود میکروبی فسفاته, باکتری های حل کننده فسفات, سودوموناس, تحمل دمایی, زنده مانی