مهدیه ابراهیمی - استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه زابل
سمانه کاشانی - دانشآموخته کارشناسی ارشد مرتعداری، دانشگاه زابل
عین اله روحی مقدم - استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه زابل

این پژوهش با هدف بررسی اثرات تغییر کاربری اراضی مرتعی بر خصوصیات خاک در منطقه تفتان (استانسیستان و بلوچستان) انجام شد. چهار کاربری شامل باغ، زراعت آبی (یونجه)، زراعت دیم (رهاشده) و مرتع انتخاب۰ سانتیمتری در قالب طرح کاملا تصادفی - گردید. با توجه به وسعت هر کاربری بین ۴ تا ۶ نمونه خاک از عمق ۳۰برداشت شد. برخی خصوصیات خاک شامل بافت، اسیدیته، قابلیت هدایت الکتریکی، ماده آلی، نیتروژن کل، فسفرقابلدسترس، پتاسیم قابلدسترس، کربن ناپایدار و کربنات کلسیم اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که در کاربری باغ درمقایسه با مرتع بهجز فسفر و کربن ناپایدار تفاوت معنیداری بین سایر خصوصیات خاک وجود نداشت و کربن ناپایدارو فسفر کاربری باغ بیشتر بود. در زراعت آبی نیتروژن تفاوت معنیدار با مرتع داشت، بهطوریکه مقدار نیتروژن درزراعت آبی بیشتر بود. مقایسه زراعت دیم با مرتع نشان داد که تنها هدایت الکتریکی تفاوت معنیدار داشت بهطوریکهشوری خاک در زراعت دیم بیشتر بود. تجزیه واریانس خصوصیات خاک نشان داد که بهجز فسفر، پتاسیم و کربناتکلسیم، کلیه خصوصیات خاک کاربریهای مختلف باهم تفاوت معنیدار داشتند. بیشترین میزان نیتروژن، فسفر و مادهآلی در کاربری زراعت آبی اندازهگیری شد. بیشترین میزان پتاسیم و کربن ناپایدار بهترتیب مربوط به مرتع و زراعتدیم بود. بهطورکلی نتایج این تحقیق نشان داد که تغییر کاربری اراضی تاثیر معنیداری بر خصوصیات خاک دارد.هرچند نیتروژن، فسفر و کربن آلی خاک در کاربریهای زراعی در مقایسه با کاربری مرتع بیشتر بود ولی تغییر کاربریبهترتیب منجر به افزایش و کاهش شوری و کربنات کلسیم گردید.

تخریب خاک, تغییر کاربری اراضی, خصوصیات فیزیکی شیمیایی خاک, زراعت دیم, مراتع تفتان