محمد علی لطف اللهی یقین
نازیلا کاردان

امروزه نیروگاه­های برق آبی از مهم­ترین منابع تولید انرژی برق بشمار می­روند. در میان اجزای تشکیل دهنده تاسیسات برق آبی، پنستاک از جایگاه ویژه­ای برخوردار است. پنستاک لوله­ای است فشار قوی که جریان آب را از مخزن سد یا از هر بار آبی بالا به سمت توربین­های نیروگاه هدایت می­کند. اهمیت پنستاک بدلیل هزینه­ی بالای ساخت، نصب و نگهداری آن می­باشد به طوری که درصد قابل توجهی از هزینه­های ساخت نیروگاه به این سازه هیدرولیکی اختصاص می­یابد. لذا طراحی بهینه آن می­تواند نقش بسزایی در کاهش هزینه احداث نیروگاه­های برق آبی داشته باشد. در سال­های اخیر استفاده از روش­های بهینه­سازی کاوشی برای طراحی بهینه سازه­های مختلف مهم­ترین موضوع تحقیق بوده است. از بین الگوریتم­های کاوشی، روش بهینه­سازی اجتماع مورچه­ها به عنوان یک ابزار قوی و مناسب در بسیاری از زمینه­ها مورد توجه بوده است. در این تحقیق ابعاد لوله­های پنستاک با استفاده از روش اجتماع مورچه­ها بهینه­یابی شده است. بدین منظور الگوریتم سیستم مورچگان (ACS) اجتماع مورچه­ها انتخاب شده و پنستاک سد شهریار واقع در میانه به عنوان مطالعه موردی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که الگوریتم ACS از قابلیت بالایی در بهینه­سازی برخوردار بوده و توانسته است وزن پنستاک را به میزان قابل قبولی کاهش دهد.

الگوریتم جامعه مورچه ها, بهینه سازی, پنستاک, نیروگاه برق آبی