محمد ابراهیم فرآشیانی
حسن عسکری
مژگان احتشام حسینی

سوسک شاخک بلند سارتا، Aeolesthes sarta Solsky (Col.: Cerambycidae)، در ایران و برخی از کشورهای آسیایی اهمیت اقتصادی زیادی داشته و علی رغم اهمیت آن، مطالعات معدودی درباره‎ی کنترل بیولوژیک آن صورت گرفته است. در این تحقیق قارچ های بیمارگرLecanicillium muscarium جدایه‎ی DAOM ۱۹۸۴۹۹ ،Beauveria bassiana جدایه‎ی PTCC۵۱۹۷ و Metarhizium anisopliae جدایه‎ی DEMI-۰۰۱ علیه لارو آفت مورد ارزیابی گلخانه ای قرار گرفت. قارچ ها با استفاده از روش های معمول تکثیر شده و غلظت های مختلفی از آنها (۱۰۵، ۱۰۶، ۱۰۷، ۱۰۸ اسپور در میلی‎لیتر) به همراه شاهد تهیه گردید. لاروهای تقریبا یک اندازه و یکسان به مدت نیم دقیقه از طریق غوطه ور سازی در معرض غلظت های فوق‎الذکر قرار گرفته و در دالان های لاروی مصنوعی به قطر ۵/۱ و عمق ۱۰ سانتی متر در تنه‎های درختان صنوبر، کلن ۳۲/۵۶ قرار داده شد. میزان تلفات لاروی با شکافتن و تکه تکه کردن تنه ها بعد از ۱۵ روز تعیین شده و غلظت های کشنده برای ۵۰% و ۹۰% (LC۵۰ و LC۹۰) از جمعیت لارو آفت محاسبه گردید. نتایج نشان داد که برای هر سه قارچ بیمارگر، اختلاف بین شاهد و تیمارها معنی دار بوده (۰۱/۰α = ) و غلظت های کشنده برای ۵۰% از جمعیت آفت توسطL. muscarium، B. bassiana و M. anisopliae به ترتیب ۱۰۶ × ۵۳/۸، ۱۰۷ × ۶۵/۳ و ۱۰۴ × ۷/۸ اسپور در میلی‎لیتر بود. نتایج تجزیه ی واریانس داده ها نشان داد که سه گونه قارچ مورد آزمایش و غلظت های به کار رفته با همدیگر در سطح یک درصد اختلاف معنی دار داشتند. قارچ M. anisopliae با میانگین ۹۹/۵۰ درصد بیشترین و B. bassiana با میانگین ۴۱/۳۰ درصد کمترین میزان تلفات را در لاروهای تیمار شده ایجاد نمود. همچنین مقایسه ی میانگین غلظت ها به روش دانکن مشخص نمود که تیمار ۱۰۸ اسپور در میلی‎لیتر با ۵۷/۶۸ درصد بیشترین و تیمار۱۰۵ اسپور در میلی‎لیتر با ۶۴/۳۸ درصد کمترین میزان تلفات را در لاروهای تیمار شده ایجاد نمود. مقایسه ی میانگین های مربوط به اثر متقابل دو عامل قارچ و غلظت ها نشان داد که تیمار ۱۰۸ اسپور در میلی‎لیتر از قارچ M. anisopliae با ۹/۷۸ درصد بیشترین و تیمار۱۰۵ اسپور در میلی‎لیتر از قارچ B. bassiana با ۶۶/۱۶درصد کمترین میزان تلفات را روی لاروهای تیمار شده ایجاد نمود.

سوسک شاخک بلند, کنترل بیولوژیک, عامل بیمارگر حشرات, Aeolesthes sarta, Beauveria bassiana, Metarhizium anisopliae, Lecanicillium muscarium