یونس کریم پور

علف های هرز خارپنبه، Onopordum spp. (Asteraceae)، گیاهان بومی حوضه ی مدیترانه و مناطق جنوب غربی و مرکزی آسیا هستند. اینها گیاهان دوساله هستند که منحصرا به وسیله ی بذر تکثیر می یابند. زیست شناسی سرخرطومی طبق خارپنبه، Larinus latus (Herbst)، روی Onopordum acanthium و O. leptolepis در مزارع و چراگاه های اطراف ارومیه بررسی شد. این سرخرطومی دارای یک نسل سالیانه در منطقه بوده و به شکل حشره ی کامل زمستان گذرانی می کند. حشرات کامل زمستان گذران، در اواخر اردیبهشت ماه محل های زمستان گذرانی را ترک کرده و با استقرار روی گیاهان میزبان از برگ، طبق و گرده های گل آنها تغذیه می کنند. حشرات کامل در طول زندگی خود، به طور متناوب جفت گیری و از آغاز مرحله ی غنچه دهی تا پایان مرحله ی گل دهی طبق ها، تخم گذاری می نمایند. حشرات ماده تخم ها را به صورت انفرادی در قاعده و یا گل پوش طبق ها قرار داده و روی آنها را برای محافظت از خشک شدن و دشمنان طبیعی با فضولات خود می پوشانند. میانگین تعداد تخم گذاشته شده توسط هر فرد ماده ۶/۳ ± ۷/۳۶ عدد تعیین شد. بعد از تفریخ تخم، لاروها با سوراخ کردن طبق به درون آن نفوذ و از نهنج و بذرهای در حال تشکیل درون آن تغذیه می کنند. لاروهای این سرخرطومی بسیار مخرب هستند و یک لارو آن به تنهایی قادر به از بین بردن کلیه ی بذرهای موجود در طبق هایی به قطر ۲۰ تا ۳۷ میلی متر است. در شرایط طبیعی دوره رشد و نمو این سرخرطومی از تخم تا ظاهر شدن حشرات کامل آن حدود ۶ هفته طول می کشد. لاروهای کامل با درست کردن یک حفره در حاشیه ی طبق، در درون آن تبدیل به شفیره شده و حشرات کامل نسل جدید آن از اواسط مرداد تا اواسط شهریور ظاهر، و در جستجوی محل های مناسب برای سپری کردن پاییز و زمستان از روی گیاهان میزبان پراکنده می شوند. لاروهای این سرخرطومی ۳۸ تا ۴۰ درصد بذرهای O. acanthium و ۴۹ تا ۵۷ درصد بذرهای O. leptolepis را در طبق های آلوده کاهش می دهند. دو گونه زنبور پارازیتوئید، Baryscapus cf. crassicornis (Hym.: Eulophidae) و Bracon (Rostrobracon) urinator (Fabricius) (Hym.: Braconidae)، از لاروهای این سرخرطومی جمع آوری و شناسایی شد که گونه ی اخیر، B. urinator، برای اولین بار از ایران گزارش می شود.

زیست شناسی, Larinus latus, کنترل بیولوژیک, .Onopordum spp