علیرضا کیانی - استادیار پژوهش بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان

بزرگترین چالش کنونی برای تولید غذا در کشورکمبود منابع آب است. در چنین شرایطی، استفاده موثرتر از آب یکی از ضروری ترین گزینه ها برای افزایش تولید محصولات کشاورزی است. شناخت رابطه آب-عملکرد گیاه در این زمینه مفید خواهد بود.  پ‍‍‍ژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه آب- عملکرد در سه رقم سویا، مقدار بهینه آب آبیاری در شرایط کمبود آب، مقایسه دو راهبرد کم آبیاری و آبیاری کامل از نظر تولید و ضریب واکنش ارقام به آب (Ky) اجرا شده است. اینپژوهش با استفاده از روش آبیاری بارانی با چهار تیمار مختلف آبیاری بر اساس فاصله از خط فرعی به­همراه سه رقم سویا ( سحر، G۳، و DPX) با چهار تکرار در سال های زراعی ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ در خاک لوم رسی- سیلتی تا لوم سیلتی در مزرعه ای به وسعت ۳۰۰۰ متر مربع در گرگان به اجرا در آمد. نوع آزمایش کرت­های خرد شده بود که در آن مقدار آب به­ عنوان کرت اصلی و ثابت و سه رقم سویا به صورت کرت های فرعی و تصادفی در داخل کرت اصلی توزیع شدند. نتایج نشان می­دهد که عملکرد هر سه رقم تحت تاثیر تیمارهای آبیاری قرار گرفتند. بیشترین عملکرد ارقام سویا مربوط به نزدیکترین فاصله از خط لوله آبیاری بارانی (W۱)  با میانگین ۳۳۰۶ کیلوگرم در هکتار و در بین ارقام نیز بالاترین عملکرد مربوط به رقم DPX  با میانگین ۲۹۰۵ کیلوگرم در هکتار است. نتایج نشان می دهد که در صورتی­که بارندگی موثر رخ ندهد، مقدار بهینه آب آبیاری در شرایط کم آبیاری برای سه رقم سحر، G۳، و DPXتقریبا یکسان و به­ ترتیب برابر با ۴۲۴، ۴۳۳، و ۴۳۵ میلی متر است. در شرایط آبیاری کامل برای حصول به حداکثر عملکرد، ارقام سحر، G۳ و DPX به ترتیب به مقدار ۴۳۷، ۴۶۷، و ۵۲۳ میلی متر آب آبیاری و یا به مقدار ۵۵۰، ۵۸۰ و ۶۴۰ میلی متر آبکاربردی (مجموع باران موثر و آب آبیاری) نیاز دارند. جهت افزایش تولید کل، مقایسه کمی دو راهبرد کم آبیاری و آبیاری کامل حکایت از برتری روش کم آبیاری دارد. واکنش عملکرد ارقام نسبت به مقادیر مختلف آب و برآورد ضریب واکنش به آب آنها (Ky) نشان می­دهد که رقم DPX به منظور افزایش تولید و استفاده بهینه از منابع محدود آب نسبت به ارقام دیگر در الویت است. در این پژوهش، Ky برای ارقام سحر، G۳، و DPX به ترتیب برابر با ۱/۱، ۰۶/۱، و ۹۲/۰ براورد شده است.

Gorgan, Production Function, soybean, Sprinkler Irrigation, Yield Response Factor