سحر مهرنوش - کارشناسی ارشد بیولوژی و بیوتکنولوژی خاک، گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
علی بهشتی آل آقا - دانشیار گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
فاطمه رخش - دستیار پژوهشی گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
مرتضی پوررضا - استادیار گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.
علی اکبر صفری سنجانی - دانشگاه بوعلی سینا

نگهداری و حفظ جنگل های دست کاشت در سرزمین های خشک و نیمه خشک وابسته به بررسی ویژگی های خاک است، زیرا این جنگل ها به مرور زمان ویژگی های خاک را تغییر داده و مطالعه این تغییرات موجب افزایش آگاهی و حفظ جنگل ها می شود. پژوهش کنونی با هدف بررسی پیامدهای خوب و بد این توده های گیاهی جنگلی بر کیفیت زیستی خاک انجام شد. دو نوع جنگل (سوزنی برگ و پهن برگ) که بر روی یک چشم انداز با درجه و جهت شیب یکسان بود انتخاب شدند. ۵ تیمار (زمین کشاورزی، زمین بکر، گونه اقاقیا، سرو نقره ای و درخت کاج) انتخاب شده و در ۳ تکرار از لایه صفر تا ۵ سانتی متر در دو بخش سایه انداز و دور از سایه انداز درخت به گونه تصادفی نمونه گیری مرکب از خاک انجام شد. نتایج تجزیه وتحلیل ویژگی­های زیستی خاک نشان داد که بالاترین مقادیر ویژگی های تنفس خاک و مقدار ماده آلی مصرف شده (۸۹/۱۲ میلی گرم بر کیلوگرم)، تنفس برانگیخته (۹۷/۷۵۳ میلی گرم بر کیلوگرم)، کربن زیست توده میکروبی (۰۴/۱ میکروگرم کربن بر گرم کربن زیست توده میکروبی در روز)، فعالیت های آنزیمی و تنفس قارچی در سوزنی برگان اندازه گیری شد. اگرچه مقدار این ویژگی ها در پهن برگان نیز قابل توجه بود اما دارای تفاوت معنی داری بودند. همچنین بالاترین مقادیر کسر متابولیکی (۰۴/۱ و ۹۹/۰ میکروگرم کربن بر گرم کربن زیست توده میکروبی در روز) و تنفس باکتریایی (به ترتیب ۶/۰ و ۷۸/۰ میلی گرم دی اکسید کربن بر گرم خاک) در پوشش های کشاورزی و چراگاه مشاهده شد. نتایج نشان داد که در منطقه بیستون جنگل کاری با گونه های پهن برگ و به خصوص سوزنی برگ باعث بهبود کیفیت خاک نسبت به پوشش های کشاورزی و چراگاه شده است که می تواند وابسته به انباشتگی لاش برگ فراوان و خاستگاه کربن آلی برای ریزجانداران در این پوشش ها باشد.

تنفس باکتریایی, تنفس قارچی, زیست توده میکروبی, فعالیت آنزیم, ماده آلی