پروین شورنگ - Nuclear Science and Technology Research Institute, Nuclear Agriculture Research Institute
فاطمه عباسی - Nuclear Science and Technology Research Institute, Nuclear Agriculture Research Institute
فرحناز معتمدی سده - Nuclear Science and Technology Research Institute, Nuclear Agriculture Research Institute
فاطمه طهوری - Razi Vaccine and Serum Institute

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: حساسیت افراد به زهر زنبور متفاوت است و وجود ترکیبات آلرژن در زهر استفاده از آن و تعیین دز بهینه را برای درمان با مشکل روبرو کرده است. این پژوهش با هدف کاهش ترکیبات آلرژن و سنجش کیفیت زهر زنبورعسل فراوری شده با پرتو گاما انجام شد. مواد و روش ­ها: برای این منظور ترکیبات زهر خام و پرتوتابی شده با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتری، HPLC و الکتروفورز ژل پلی­آکریلامید تعیین شد. برای سنجش پاسخ ایمنی و آسیب­ شناسی زهر پرتوفراوری شده، ۳۶ سر موش در ۶ گروه با ۶ تکرار گروه ­بندی شد. مقدار ۱ میلی­ گرم زهر به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به صورت داخل صفاقی تزریق و پس از ۴۸ ساعت، خونگیری از قلب انجام شد. جداسازی سرم خون جهت سنجش آنزیم کبدی و اینترلوکین-۲ انجام شد. کبد موش ها جدا و در فرمالین ۱۰ درصد تثبیت شد. بافت کبد پس از مراحل قالب­ گیری با استفاده از دستگاه میکروتوم برش­گیری و با رنگ هماتوکسلین-ائوزین رنگ آمیزی شد. داده­ های آزمایشی در قالب طرح آزمایشی کاملا تصادفی با استفاده از نرم ­افزار آماری SAS آنالیز شد. یافته­ ها: طبق نتایج، مقدار پروتئین حقیقی و مالون­دی­آلدئید در نمونه ­های پرتوتابی شده تفاوتی با نمونه شاهد نداشت (۰/۰۵p>).  نتایج دنسیتومتری ژل الکتروفورز پروتئین زهر زنبور عسل نشان داد که پرتوتابی با دز ۴ و ۶ کیلوگری سبب کاهش مقدار فسفولیپاز و هیالورونیداز و افزایش زیرواحدهای پروتئینی کوچک شد (۰/۰۵p<). طبق نتایج HPLC نمونه زهر زنبور عسل قبل و بعد از پرتوتابی، ترکیبات زیست فعال زهر زنبورعسل شامل هیستامین، دوپامین و نوراپی­نفرین به ترتیب در زمان های ۱/۶۹۲، ۲/۷۳۹ و ۱/۷۵۶ دقیقه تشخیص داده شد. در نمونه زهر پرتوتابی نشده مقدار هیستامین، دوپامین و نوراپی­نفرین بر اساس درصدی از سطح زیر منحنی به ترتیب ۳/۵۴۱، ۱/۶۴۰ و ۰/۳۴۳ درصد بود. بعد از پرتوتابی مقدار هیستامین، دوپامین و نوراپی­نفرین کاهش یافت. طبق نتایج تست الایزا غلظت اینترلوکین-۲ سرم خون در تیمارهای مختلف زهر خام و پرتوتابی شده با دزهای ۲، ۴ و ۶ کیلوگری تفاوت معنی­ داری مشاهده نشد (۰/۰۵p>). ولی دز ۸ کیلوگری سبب کاهش اثرات زهر زنبورعسل در افزایش فعالیت  سلول های لنفوسیت تی کمک کننده شد (۰/۰۵p<). نتایج بافت­ شناسی نشان داد که زهر زنبورعسل پرتوتابی شده با دز ۴ و ۶ کیلوگری سبب کاهش پرخونی و تورم هپاتوسیت­ ها شد. نتیجه­ گیری: با توجه به نتایج این پژوهش از دز ۶ کیلوگری پرتو گاما بدون اثرات منفی بر ویژگی­ های زهر زنبورعسل می­توان برای پرتوتابی زهر زنبور عسل و کاهش ترکیبات آلرژن استفاده کرد.

Alanine transaminase, Gamma irradiation, Honey bee venom, Interleukin, Phospholipase, آلانین ترانسفراز, پرتوتابی گاما, زهر زنبور عسل, اینترلوکین, فسفولیپاز