مجید منتظر - استادیار پایه ۱۱دانشکده مهندسی نساجی، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران،
فاطمه انگورج تقوی - کارشناسی ارشد شیمی نساجی، دانشکده تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلام
طیبه تولیت - استادیار، دانشکده داروسازی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

در این تحقیق از لیپوزوم به عنوان ماده کمکی در رنگرزی کالای پشمی با روناس استفاده شده است. در ابتدا لیپوزوم چند جداره (MLV) از لسیتن سویا به روش آب پوشانی تهیه شده و سپس در رنگرزی کالای پشمی مورد استفاده قرار گرفته است. به منظور بررسی تأثیر لیپوزوم روی دمای نهایی رنگرزی، میزان قدرت رنگی (K/S ) پشم به وسیله روناس در دماهایºC 75، ºC85 وºC 95 ودر زمان های 30 ،45 و 60 دقیقه با غلظتهای متفاوت 0% ، 1% ، 2% و 3% لیپوزوم بررسی شده است.نتایج بدست آمده از قدرت رنگی (K/S) نشان می دهد که با افزایش زمان رنگرزی و افزایش غلظت لیپوزوم، جذب رنگ افزایش یافته است. این روند افزایش جذب رنگ تا دمای ºC85 و زمان 60 دقیقه و غلظت 2% 2 لیپوزوم ادامه یافته است و با افزایش دما (ºC95)، در زمان های مختلف و غلظت های متفاوت لیپوزوم، جذب رنگ کاهش می یابد. تصاویر میکروسکوپی از لیپوزوم در درجه حرار تهایºC40 تا ºC 95 نشان دادکه با افزایش درجه حرارت از ºC50، لیپوزومها تخریب شده و به فسفولیپید تبدیل شد هاند. همچنین ذرات چربی تشکیل شده با افزایش درجه حرارت به ابعاد کوچکتری تبدیل شده اند. بنا براین با افزایش دما تا حدود ºC 95 و افزایش غلظت لیپوزوم قدرت رنگی کاهش می یابد که احتمالاً به دلیل تخریب لیپوزومها در دمای بالا و معلق بودن چرب یها و بقایای لیپوزوم در حمام م یباشد که مانع از جذب نهایی رنگزا و در نتیجه باعث کاهش قدرت رنگ شده است. بنابراین با استفاده از 2% o.w.f لیپوزوم، در دمای ºC 85 و در زمان 60 دقیقه (شرایط بهینه)، میزان (K/S) تقریبا یکسانی نسبت به روش متداول رنگرزی (رنگرزی در جوش) حاصل می شود. همچنین نتایج حاصل از آزمایشات ثبات شستشویی، نوری و مالشی خشک و تر نشان می دهند که نمونه رنگرزی شده در شرایط بهینه اختلاف چندانی با نمونه رنگرزی شده به روش معمول (دمای جوش) نداشته است.

لیپوزوم، رنگرزی پشم، قدرت رنگی (K/S)، ثبات شستشوئئ