شهرام روستایی - استاد گروه ژئومورفولوژی، دانشگاه تبریز
معصومه رجبی - استاد گروه ژئومورفولوژی، دانشگاه تبریز
نسرین سمندر - دانشجوی کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی دانشگاه تبریز

رودخانه­ها نسبت به حرکات تکتونیکی حساس هستند و رابطه نزدیکی بین لندفرم­های رودخانه­ای و حرکات تکتونیکی وجود دارد. شاخص­های ژئومورفیک به­عنوان ابزاری برای مشخص کردن ساختارهای جدید و فعال این حرکات به کار می­روند. به­علت وجود شواهد تکتونیکی فعال در منطقه اسکوچای، مانند دگرشیبی­ها، وجود گسل، تراس­های رودخانه­ای و غیره به محاسبه­ شاخص­های مربوط به اندازه­گیری میزان تکتونیک فعال منطقه پرداخته شده است. در این پژوهش شاخص­های زیر برای حوضه اسکوچای مورد استفاده قرار گرفته­اند. شاخص شیب طولی رودخانه (SL)، شاخص عدم تقارن آبراهه (AF)، شاخص نسبت عرض کف بستر دره به ارتفاع آن (VF)، شاخص شکل حوضه) S(B و شاخص­های AF (وسعت مخروط افکنه) و SF مخروط افکنه که رابطه بین وسعت مخروط و وسعت حوضه و شیب مخروط و شیب حوضه را بیان کرده و تاثیر تکتونیک در شکل­گیری مخروط­ها (شیب و وسعت آنها)را بیان می­کند، بر روی حوضه محاسبه شد. تمامی این شاخص­ها از نقشه­های زمین­شناسی و توپوگرافی منطقه استخراج و سپس وارد GIS شد و سپس محاسبات مربوط به آنها انجام شد و در طبقاتی با فعالیت تکتونیکی خیلی زیاد، زیاد، متوسط و کم، قرار گرفت. نتایج داده­های حاصل از تحلیل­های توپوگرافی، شواهد زمین­ریخت­شناسی حاصل از مشاهدات میدانی و مقادیر به­دست آمده از شاخص­های ژئومورفیک و بررسی شواهد حاکی از فعال بودن نئوتکتونیک در حوضه است و حوضه براساس طبقه­بندی LAT در کلاس دو قرار می­گیرد که نشان­دهنده­ فعالیت­های نئوتکتونیکی بالا در حوضه است و مخروط­افکنه حوضه در محیط فعال تکتونیکی تشکیل شده است. مقادیر کمی به­دست آمده از شاخص­های ژئومورفیک را شواهد ژئومورفولوژیکی منطقه تایید می­کند.

نوزمین ساخت, شاخص های ژئومورفیکی, مخروط افکنه, رودخانه اسکوچای