معصومه رجبی - استاد، ژئومورفولوژی، برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
شهرام روستایی - استاد، ژئومورفولوژی، برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
بهاره اکبری - دانشجوی کارشناسی ارشد، ژئومورفولوژی، برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

رودخانه­ها از سرچشمه تا حوضه­های انتهایی بسترهای متفاوتی را تجربه می­کنند که بالتبع در هر کدام از این شرایط و مناطق، رفتاری کاملا متفاوت را به نمایش می­گذارند و در نتیجه الگوهای متفاوتی را به خود می­گیرند. محدوده مورد بررسی این پژوهش، بخشی از رودخانه آجی­چای در محدوده­ی بخشایش تا خواجه به طول تقریبی ۵۰ کیلومتر است. در مسیر رودخانه­ی آجی­چای نیز مانند همه رودخانه­ها بدون برنامه­ریزی و در نظر گرفتن پیامدهای ناشی از تغییر مسیر رودخانه در حریم آن کاربری­های زیادی از جمله ساخت ­و سازها، انواع کشت و غیره صورت می­گیرد که در پی تغییر بستر رودخانه تحت تاثیر عوامل مختلف پیامدهای سنگین و زیانباری به بار می­آورد هدف این تحقیق بررسی کمی خصوصیات و الگوی پیچان­های مسیر مورد مطالعه می­باشد، جهت رسیدن به این هدف و تعیین الگوی رودخانه از شاخص­های مورفومتری ضریب خمیدگی و زاویه مرکزی به عنوان روش مورد بررسی و نقشه­های توپوگرافی با مقیاس ۵۰۰۰۰/۱ خواجه و بخشایش و نقشه­ی زمین­شناسی به مقیاس ۱۰۰۰۰۰/۱ خواجه و تصاویر ماهواره­ای لندست ۸ و نرم­افزار Arc GIS ، به عنوان مواد و ابزار تحقیق استفاده شده است. نتایج به­دست آمده نشان می­دهد که میانگین کل زاویه­ی مرکزی در سه بازه ۱/۱۲۶ درجه می­باشد که طبق نظریه­ی کورنایس در رده ۱۵۸- ۸۵ قرار می­گیرد که شمای رودخانه در این رده پیچان­رود توسعه­یافته می­باشد. میانگین ضریب خمیدگی در سه بازه­ی مورد بررسی نیز ۲۵/۱ می­باشد که بر اساس جدول لئوپولد و ولمن در رده ۲- ۲۵/۱ قرار می­گیرد که این رده از لحاظ ضریب خمیدگی الگوی پیچان­رودی به­خود می­گیرد، بنابراین با توجه به اینکه رودخانه مورد بررسی در مسیر دارای شیب تقریبا یکنواخت و هموار قرار گرفته­ است عامل توپوگرافی به ویژه شیب، عامل اصلی گسترش الگوی پیچان­رودی می­باشد.

پیچان رود, مورفومتری, شاخص زاویه ی مرکزی, شاخص ضریب خمیدگی, رودخانه آجی چای