سیدرضا حسین زاده - دانشیار ژئومورفولوژی، دانشگاه فردوسی مشهد
علی قربانی شورستانی - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه فردوسی مشهد
علی محمد نورمحمدی - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه فردوسی مشهد
محسن رضائی عارف - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار

یکی از شایع ترین پیامدهای ژئومورفیک حاصل از ساخت سدها و ایجاد دریاچه در پشت آنها، فعال شدن لغزش هاست. سد دوستی به عنوان یکی از بزرگ ترین سدهای ذخیره ای کشور در اثر فعال شدن لغزش ها با وضعیت بحرانی مواجه شده است. هدف از این مطالعه شناسایی پدیده­ ی ­ لغزش، علل، روند و اثرات آینده­ آن در دریاچه­ سد دوستی است و روش تحقیق آن توصیفی- تحلیلی و تجربی است که در آن از داده­ های رقومی تصاویر سنجنده IRS، مدل های رقومی ارتفاع(DEM) ، نقشه های زمین­ شناسی، تصاویر ماهواره ای، و اطلاعات حاصل از عملیات میدانی و آزمایشگاهی شامل مشاهده­ مقاطع زمین شکل­ ها، مقاطع طبقات، و عوارض ساختمانی موجود در منطقه جهت تکمیل نقشه­ ی ژئومورفولوژی، نمونه­ برداری از مواد سطحی، نقشه­ برداری از لغزش­ های نمونه جهت پایش­ های بیشتر و انجام آزمایش توزیع ذرات استفاده شده است. نتایج حاصل از بررسی های صورت گرفته در منطقه به شناسایی ۲۵۲ زمین­ لغزه­ ی جدید با مساحت کلی ۸/۱۲۳ هکتار (۲۳/۱کیلومترمربع) انجامید، حجم رسوب تولید شده توسط این زمین ­لغزش­ ها حدود ۸۵۹۵۴۳۳ مترمکعب (۵۹/۸ کیلومترمکعب) بوده که تاکنون وارد دریاچه­­ ی سد شده است. عوامل ایجاد لغزش ها شامل عوامل زمین­ شناسی، هیدرولوژی، آنتروپوژن، زیستی و اقلیمی است. با توجه به آثار زمین لغزش ها بر کیفیت آب، گنجایش سد و همچنین ناپایداری دامنه­ های مشرف به دریاچه­ ی سد، برنامه ریزی برای کنترل لغزش ها ضروری است.

لغزش, سد دوستی, مدل رقومی ارتفاع, تصاویر ماهواره ای