حامد جعفریان - کارشناسی ارشد، رشته ی زمین شناسی زیست محیطی، دانشگاه ارومیه، دانشکده ی علوم، گروه زمین شناسی، تبریز، ایران
عبدالرضا واعظی هیر - هیات علمی گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی
حسین پیرخراطی - دانشیار، زمین شناسی زیست محیطی، دانشگاه ارومیه، دانشکده ی علوم، گروه زمین شناسی، ارومیه، ایران.

چکیده برای بررسی کیفیت آب­های زیرزمینی  شهرستان ارومیه تعداد ۱۵ نمونه از آب چشمه­های مختلف در کل گستره­ی مطالعاتی برداشت گردید. اندازه­گیری غلظت کاتیون­ها و آنیون­های اصلی (HCO۳, Cl, SO۴, Mg, Ca, Na, K) و برخی خواص آب همچون EC،  pHو TDS به صورت برجا در محل نمونه­برداری و با استفاده از دستگاه­های قابل حمل اندازه­گیری شد. بررسی نمودارهای دایره­ای نشان داد که ژیپس موجود در واحد آبرفت­های جوان سبب بالا رفتن جزئی مقدار SO۴ و EC در نمونه­های موجود در حوضه­ی آبگیر این واحد شده است و همچنین وجود مارن­های موجود در منطقه باعث افزایش مقدار  Naدر برخی از نمونه­ها شده است. تیپ غالب نمونه­های آب زیرزمینی منطقه، بیکربناته و کلسیک بوده و فرآیندهایی چون تعویض یونی (به علت حضور کانی­های رسی)، هوازدگی و انحلال سازند­های آهکی و دولومیتی موجود در منطقه عوامل اصلی کنترل کننده ی شیمی آب چشمه­های موردمطالعه بوده است، همچنین مشخص گردید که بخش اعظمی از تغذیه­ی آب چشمه­ها از واحدهای زمین­شناسی مشابه (آهک­های پرمین و واحدهای تخریبی میوسن) صورت می­گیرد که ازنظر کشاورزی مناسب بوده و اکثریت نمونه­ها برای شرب از کیفیت خوب برخوردار هستند. بالاترین همبستگی بین سولفات و TDS با ۸۴ درصد است که نشان­دهنده­ی شوری نسبی در برخی نمونه­ها تحت تاثیر این یون بوده و همبستگی کلسیم و بی­کربنات نشان از منشاء ناشی از انحلال آهک و دولومیت است.

کلمات کلیدی: آبخوان کارستی, آب زیرزمینی, ارومیه, سازند سخت, هیدروشیمی