رحمت عباسی - گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
میثم نامداری - گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
همت اله پیردشتی - گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
فائزه زعفریان - گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

این پژوهش به منظور بررسی اثر رقابت بین گونه ای بر میزان فعالیت تثبیت بیولوژیکی سویا و نقش گیاه ارزن در بهبود شاخص کارایی نیتروژن در کشت مخلوط سویا و ارزن انجام شد. آزمایش به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در دو سال ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل نسبت های کاشت ۰:۱۰۰، ۲۵:۷۵، ۵۰:۵۰، ۷۵:۲۵ و ۱۰۰:۰ (به ترتیب ارزن-سویا) به روش جایگزینی بودند.نسبت های مختلف کاشت اثر معنی داری بر درصد نیتروژن حاصل از تثبیت بیولوژیکی گیاه سویا، فعالیت ریشه گیاه ارزن، شاخص کارایی عنصر غذایی نیتروژن و عملکرد نیتروژن داشتند. در طی مراحل مختلف رشد نسبت های مختلف کشت مخلوط در مقایسه با تیمار کشت خالص دارای قابلیت تثبیت بیولوژیکی نیتروژن بیشتری بودند. شاخص جذب نیتروژن گیاه ارزن با افزایش سهم کاشت آن در نسبت های مختلف کشت مخلوط بهبود یافت و افزایش شاخص رقابتی گیاه سویا در نسبت های کاشت ۷۵:۲۵ و ۵۰:۵۰ (ارزن-سویا) باعث کاهش کارایی جذب این عنصر در گیاه ارزن شد. همچنین نسبت کاشت ۷۵:۲۵ (ارزن-سویا) در مرحله ۹۰ روز پس از کاشت دارای کمترین میزان فعالیت ریشه بود. با کاهش تعداد ردیف کاشت گیاه ارزن در الگوی کشت مخلوط سهم مشارکت آن از کل نیتروژن دانه بر خلاف گیاه سویا، به شدت کاهش یافت. در بین نسبت های مختلف کشت مخلوط، نسبت کاشت ۲۵:۷۵ (ارزن-سویا) با میانگین ۲۳/۱ دارای نسبت برابری زمین بالاتر از یک بودند.

اثر مکملی, نسبت کشت, تثبیت بیولوژیکی نیتروژن, شاخص کارایی نیتروژن, نسبت برابری زمین