وحید فتحی رضائی - گروه اکوفیزیولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
محمدرضا شکیبا - گروه اکوفیزیولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
عادل دباغ محمدی نسب - گروه اکوفیزیولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
محمود تورچی - گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

چکیده اهداف: این مطالعه به منظور ارزیابی عملکرد دانه و برخی از خصوصیات فیزیولوژیکی لوبیا متاثر از تنش کم آبی و اثرات بهبودبخش محلول پاشی مولیبدن در این شرایط انجام گردید.   موادوروش ها: آزمایش به صورت اسپلیت پلات-فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی دو فصل زراعی سال های ۹۲-۱۳۹۱ در محل مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام گرفت. عامل اصلی شامل سه سطح مختلف تنش کم آبی (شاهد: آبیاری پس از ۶۰- ۵۵، تنش ملایم: ۹۵- ۹۰ و تنش شدید: ۱۳۰- ۱۲۵ میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) و عامل فرعی ترکیب فاکتوریل سطوح مولیبدن، کاربرد (+Mo) (به میزان ۸۰ کیلوگرم در هکتار از منبع سدیم مولیبدات) و عدم کاربرد مولیبدن (-Mo) و ژنوتیپ­ها (شامل لوبیا قرمز اختر و لوبیا چیتی COS۱۶) بودند. اعمال تنش کم آبی از مرحله تکمیل سومین سه برگچه شروع و تا زمان قطع آبیاری تمام تیمارها ادامه یافت.   یافته ها: نتایج نشان داد که تنش کم آبی باعث کاهش مقدار نسبی آب برگ (RWC) (بطور متوسط ۸ و ۱۴ درصد به ترتیب در تنش متوسط و شدید نسبت به شاهد) و کاهش دوام سطح سبز برگی LAD (بطور متوسط حدود ۱۵ و ۳۱ درصد به ترتیب در تنش متوسط و شدید نسبت به شاهد) گردید. در حالیکه محلول پاشی مولیبدن با کاهش اثرات منفی تنش کم آبی، در اثر حفظ مقدار نسبی آب برگ، افزایش دوام سطح برگ و همچنین تعداد نیام، باعث افزایش معنی دار عملکرد دانه ژنوتیپ های لوبیا به میزان ۲۶ درصد (۷/۷۷ گرم در متر مربع) شد.   نتیجه گیری: کاهش مقدار نسبی آب برگ، دوام سطح برگ و عملکرد دانه و اجزای عملکرد در اثر تنش کم آبی، به طور معنی داری (با افزایش ۳، ۱۵، ۳۹ و ۱۱ درصد به ترتیب برای هر کدام از صفات فوق) با محلول پاشی مولیبدن بهبود یافت. در نتیجه می توان بکارگیری مولیبدن را برای کاهش اثرات تنش کم آبی لوبیا مورد توصیه قرار داد.

دوام سطح برگ, عملکرد دانه و اجزای آن, کم آبی, مقدار نسبی آب, مولیبدن