توحید نجفی میرکی - موسسه تحﻘیﻘات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحﻘیﻘات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
مصطفی آقایی سربرزه - موسسه تحﻘیﻘات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحﻘیﻘات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
علی اکبر مویدی - بخش تحﻘیﻘات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحﻘیﻘات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحﻘیﻘات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران
امیر کیوان کفاشی - بخش تحﻘیﻘات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحﻘیﻘات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، سازمان تحﻘیﻘات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران
منوچهر سیاح فر - بخش تحﻘیﻘات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحﻘیﻘات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، سازمان تحﻘیﻘات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم آباد، ایران

چکیده اهداف:این تحقیق به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ در محیط و شناسایی ژنوتیپ های پایدار گندم دوروم در مناطق معتدل ایران اجرا گردید.   مواد و روش ها: تعداد ۱۹ ژنوتیپ انتخابی از آزمایشات مقایسه عملکرد گندم دوروم در اقلیم معتدل کشور به همراه یک رقم شاهد گندم نان در چهار منطقه شامل کرج، کرمانشاه، نیشابورو خرم آباد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار و طی دو سال زراعی مورد ارزیابی قرار گرفت. برای عملکرد دانه، داده­ها مورد تجزیه واریانس مرکب قرارگرفت. همچنین برای شناسایی ژنوتیپ هایی که در کنار پتانسیل عملکرد دانه بالا از پایداری عملکرد و سازگاری عمومی بالایی  برخوردار باشند، تجزیه پایداری با استفاده از روش چند متغیره امی انجام گردید.   یافته ها: براساس دو مولفه اصلی اول و دوم تجزیه پایداری چند متغیره AMMI ژنوتیپ های شماره ۵، ۱۱، ۱۳، ۱۵ و ۲۰ و براساس آماره پایداری ASV ژنوتیپ های شماره ۵، ۷، ۱۶ و ۱۹  از پایداری بیشتری برخوردار بودند. ژنوتیپ های شماره ۵ ، ۱۶ و ۱۹ بترتیب با میانگین عملکرد ۴۹۷/۷، ۳۲۶/۷ و ۵۵۱/۷ تن در هکتار هم عملکرد بالایی داشتند و هم از پایداری عملکرد بالایی برخوردار بودند. این ژنوتیپ­ها از نظر خصوصیات زراعی نیز وضعیت مطلوبی داشتند .   نتیجه گیری: با در نظر گرفتن عملکرد دانه و پایداری عملکرد، ژنوتیپ های شماره ۵ ، ۱۶ و ۱۹ بعنوان ژنوتیپ های  برتر انتخاب شدند.  هرکدام از این ژنوتیپ­ها که در شرایط زارعین نیز برتری خود را نشان دهد بعنوان رقم جدید برای مناطق معتدل کشور معرفی خواهد شد.

اثر متقابل ژنوتیپ در محیط, امی, پایداری عملکرد, گندم دوروم, مناطق معتدل