مینا جوان قلیلو - گروه زراعت، ,واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز ، ایران
مهرداد یارنیا - گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد تبریز ، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز ، ایران
عبداله حسن زاده قورت تپه - بخش علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی- سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه
فرهاد فرح وش - گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد تبریز ، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز ، ایران
امیرمحمد دانشیان - دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران

اهداف: مطالعه به منظور بررسی اثر ازتوباکتر، آزوسپیریلوم و میکوریزا بر برخی صفات کمی و کیفی گیاه دارویی سنبل الطیب تحت تنش خشکی انجام گردید.   مواد و روش­ها:  آزمایش به صورت اسپیلت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ارومیه، در سال های زراعی ۹۵-۹۴ و۹۶-۹۵ اجرا شد .فاکتورهای آزمایش شامل تنش خشکی در سه سطح آبیاری۶۰، ۹۰، ۱۲۰ میلیمتر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A به عنوان عامل اصلی و تلقیح با کودهای زیستی در هشت سطح شامل: ۱-شاهد (عدم تلقیح)،۲-میکوریزا، ۳-ازتوباکتر، ۴-آزوسپیریلوم، ۵- ترکیب ازتوباکتر و آزوسپیریلوم، ۶- ترکیب ازتوباکتر و میکوریزا، ۷- ترکیب آزوسپریلوم و میکوریزا، ۸- ترکیب ازتوباکتر، میکوریزا و آزوسپیریلوم به عنوان عامل فرعی بودند.   یافته ها: نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی ارتفاع بوته، وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه، طول ریشه، حجم ریشه، فسفر و پتاسیم ریشه کاهش و درصد اسید والرنیک افزایش یافت. کاربرد کودهای زیستی موجب افزایش کلیه صفات مورد مطالعه، به جز درصد اسید والرنیک شد.   نتیجه گیری: بر اساس نتایج این مطالعه با کاربرد کود های زیستی می توان اثرات تنش خشکی در گیاه سنبل الطیب را تعدیل و در راستای نیل به اهداف کشاورزی پایدار بکار برد.

ازتوباکتر, آزوسپیریلوم, گیاهان دارویی, محدودیت آبی, میکوریزا