حسین هاتف هریس - گروه اکوفیزیولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
سعید زهتاب سلماسی - گروه اکوفیزیولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
مهدی ارزنلو - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

کشت گیاهان دارویی و معطر همانند شوید از دیرباز دارای جایگاه ویژه ای بوده است. از طرفی، سیستم های کشاورزی اکولوژیک و کم نهاده می توانند باعث توسعه کشاورزی پایدار و حفظ سلامت محیط زیست گردند. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی عملکرد شوید در شرایط گلخانه ای با استفاده از چندین گونه از قارچ های میکوریز و تریکودرما و نیز مقایسه برخی خصوصیات مورفولوژیک و اجزای عملکرد دانه این گیاه انجام شد. به همین منظور، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا شد. برای انجام این آزمایش، ریشه دو گونه شوید محلی تبریز و رقم لانگ ایلند ماموت با مایه تلقیح تهیه شده از جدایه های دو گونه قارچ تریکودرما Trichoderma harzianum Na-۱ac) و(T. longibrachiatum BZ۴-۴ و دو گونه قارچ میکوریز Glomus intraradices) و(G. versiforme  تیمار شد. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داد که اثر قارچ بر وزن تر و خشک ساقه، وزن تر و خشک ریشه، شاخص کلروفیل، و درصد کلونیزاسیون معنی دار بود. همچنین اثرات رقم و قارچ بر ارتفاع گیاه، تعداد چترک در چتر، عملکرد دانه در تک بوته، و تعداد شاخه فرعی در تک بوته به صورت معنی دار باعث افزایش این شاخصه ها شد. اثرات متقابل رقم × قارچ نیز بر تعداد شاخه فرعی در تک بوته و عملکرد دانه در تک بوته معنی دار بود و باعث افزایش آنها گردید. همچنین نتایج مقایسه میانگین بین دو گونه قارچ میکوریز نشان داد که درصد کلونیزاسیون قارچ G.intraradices بطور معنی دار بیشتر از درصد کلونیزاسیون در قارچ G. versiforme  بود. حالت اندوفیتی قارچ تریکودرما و پیشرفت قارچ در بافت های مختلف گیاه، فقط در بخش ریشه گیاه شوید مشاهده شد. همچنین نتایج مقایسه دو جنس قارچ در مورد بیشتر صفات نشان دهنده اختلاف معنی دار بین آنها بود و قارچ جنس Trichoderma از نظر بیشتر صفات اندازه گیری شده برتر از جنس Glomus بود. در نهایت نتایج مشخص کرد که استفاده از قارچ های تریکودرما و میکوریز در مقاسیه با شاهد می تواند ابزار موثری برای افزایش صفات رشدی باشد، و کاربرد قارچ تریکودرما به شکل موثرتری به عنوان یک روش طبیعی جهت بهبود رشد در گیاه شوید را ارایه نماید.

تریکودرما, شوید, کود زیستی, قارچ میکوریز, گیاهان دارویی