مرتضی قربانی - گروه زیست شناسی ، دانشکده علوم، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
سیدکاظم صباغ - بیوتکنولوژی گیاهی، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه یزد، یزد، ایران.
اسداله کریمی - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران.

چکیدهدر این مطالعه تاثیر قارچ-ریشه Rhizophagus irregularis و کود زیستی نیتروکسین به صورت تنهایی و در ترکیب با هم در گیاه نخود زراعی آلوده به قارچ Fusarium oxysporum f. sp. ciceris مورد بررسی قرار گرفت. ارزیابی اثر بخشی این تیمارها با اندازه­ گیری تغییرات رنگدانه­ های کلروفیلی و کارتنوئیدی و ارزیابی شدت بیماریزایی انجام گرفت. یک طرح بلوک­های کاملا تصادفی در هشت تیمار و سه تکرار مستقل از هم در شرایط گلخانه انجام گرفت. نتایج ما نشان داد که میزان رنگدانه ­های کلروفیلی و کارتنوئیدی در گیاهان آلوده بدون تیمار کودهای زیستی به میزان معنی داری کاهش یافته است در حالیکه که شدت بیماری زایی افزایش یافت. بیشترین میزان افزایش رنگدانه های کلروفیل a و کارتنوئید در تیمار نیتروکسین مشاهده شد درحالیکه بیشترین میزان افزایش کلروفیل b و ab در تیمار قارچ-ریشه ثبت گردید. تقریبا بیشترین میزان تغییرات در صفات اندازه­ گیری شده، مربوط به تیمار قارچ-ریشه بود. درحالیکه تمام تیمارها قادر به افزایش اجزاء عملکرد نسب به شاهد بودند. نتایج حاصل از ارزیابی شدت بیماریزایی در گیاهان بیمار تلقیح شده با کودهای زیستی نشان داد ترکیب دو کود زیستی باعث کاهش معنی داری در میزان شدت بیماری شده است. با توجه به نتایج این تحقیق پیشنهاد می­ شود که استفاده از مخلوط دو کود زیستی به صورت مخلوط با بستر کشت می­تواند با افزایش اجزاء عملکرد گیاه، مقاومت آن را نسبت به تنش بیماری افزایش دهد

کلمات کلیدی: آزوسپریلیوم, ازتوباکتر, اجزاء عملکرد, شدت بیماری, قارچ ریشه, کود زیستی