مهسا قهرمانی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
رقیه کریم زاده - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
شهزاد ایرانی پور - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده     این مطالعه با هدف مدل سازی پراکنش فضایی سن سبز یونجه Adelphocoris lineolatus طی دو سال زراعی و در شش مزرعه­ یونجه انجام شد. نمونه ­برداری­ ها با سبز شدن گیاهان یونجه، به صورت هفتگی شروع و تا برداشت چین آخر ادامه یافتند. نمونه ­برداری سن­ سبز با استفاده از تور حشره­ گیری با ۸-۶ چرخش ۱۸۰ درجه ای در هر ۴۰۰ متر مربع انجام شد و سن­ ها­ی افتاده در تور شمارش و ثبت شدند. داده­ های جمع ­آوری شده با استفاده از روش های رگرسیونی، شاخص ­های پراکنش و زمین ­آمار مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. مطابق نتایج حاصل، نسبت واریانس به میانگین، شاخص پراکنش (ID)، شاخص دیوید و مور (IDM) ، شاخص میانگین ازدحام لوید (x*) و شاخص گرین (Cx) بزرگتر از یک بودند که نشان دهنده­ تجمعی بودن پراکنش فضایی این حشره بود. آماره ­های رگرسیونی نیز نشان دادند که پراکنش آفت در تمام مزارع مورد مطالعه در سال اول از نوع تجمعی و در سال دوم از نوع تصادفی بود. با توجه به مقدار بالاتر ضریب تبیین و پایین بودن مقدار خطای استاندارد ضرایب رگرسیونی، مدل تیلور کارآیی بیشتری نسبت به مدل آیوائو داشت. نتایج حاصل از تجزیه زمین آماری نیز نتایج روش ­های مذکور را تایید کردند، طوری که شاخص k در ۱۸ مورد از ۲۰ سری داده­ بررسی شده کمتر از ۰/۸ بود که نشان­ دهنده­ توزیع تجمعی می­ باشد. نتایج این مطالعه می توانند در طراحی و اجرای برنامه های نمونه برداری و مدیریت سن سبز یونجه مورد استفاده قرار گیرند.

کلمات کلیدی: سن­ سبز یونجه, شاخص­ های پراکنش, رگرسیون, زمین آمار