فرزانه محمدسور - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.
مریم خضری - موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.
ابوالقاسم قاسمی - موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

چکیده شانکر باکتریایی  با عامل Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis از بیماری های مهم،  با خسارت اقتصادی گوجه فرنگی در دنیا و  ایران می ­باشد. مهار این بیماری به دلیل بذربرد بودن و بقای طولانی مدت باکتری روی بذر مشکل است. بهترین روش در کنترل بیماری، استفاده از یک برنامه مدیریتی بر اساس کاربرد بذرهای عاری از باکتری بیماری­زا و ارقام مقاوم است. در این تحقیق، اثر تیمار حرارتی (طیف دمایی ۴۴ تا ۶۴ درجه سلسیوس به مدت ۱۵، ۲۵ و ۳۵ دقیقه)، سموم شیمیایی (بردو، نوردوکس، کوپراکسی کلرید و مانکوزب در سه دز مختلف) و آنتی بیوتیک (نالدیکسیک اسید، جنتامایسین، داکسی سیلین، استرپتومایسین، اریترومایسین، کلوگزاسیلین، ریفامپین، سفالکسین و فورازولیدون) بر سالم ­سازی سطحی بذرهای آلوده به باکتری، در آزمایشگاه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد حرارت­درمانی، روشی مناسب برای ضدعفونی سطحی بذرها است. تیمار دمایی ۵۶ درجه سلسیوس به مدت ۳۵ دقیقه، بدون تاثیر زیاد روی جوانه زنی بذرها، قادر به حذف ۹۸% باکتری از بذرهای تیمار شده بود. در دماهای پایین تر، عدم آلودگی زدایی موفقیت ­آمیز بذرها و در دماهای ۶۰ و ۶۴ درجه سلسیوس، تاثیر منفی زیاد روی جوانه زنی بذرها مشاهده شد.  تیمار بذور با آنتی ­بیوتیک­ های ریفامپین، نالدیکسیک اسید، داکسی سایکلین و جنتامایسین منجر به به حذف کامل (۱۰۰ %) باکتری ­ها، بدون تاثیر منفی روی جوانه زنی گردید. تیمار بذرها با سموم شیمیایی نشان داد، هیچ یک از ترکیبات یاد شده قادر به حذف کامل باکتری از بذرها نبودند و برخی از این سموم  مورد استفاده باعث کاهش قابل توجه جوانه زنی بذرها شدند. به طور کلی، کاربرد آنتی ­بیوتیک­ های مورد مطالعه موثرترین روش سالم­سازی سطحی بذرهای گوجه­ فرنگی آلوده به باکتری در سطوح تحقیقاتی می ­باشد اما جهت کاربرد عملی تیمار حرارتی ۵۶ درجه سلسیوس به مدت ۳۵ دقیقه قابل توصیه می­ باشد.

کلمات کلیدی: شانکر, بذربرد, حرارت درمانی, گوجه فرنگی, آلودگی ­زدایی