علی سلیمانپور - استادیار گروه معارف اسلامی واحد بجنورد،دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران.
امیر اکبری - استادیار گروه تاریخ واحد بجنورد،دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران.
محمد دارینی - عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد ، ایران.

در مقاله حاضر برخی از وجوه غیریت‎سازی و ابعاد منازعه گفتمانی در فرایند پذیرش ولایتعهدی امام رضا (علیه‎السلام) بررسی و بازنمایی شده است. ازآنجاکه قبول ولایتعهدی از سوی امام (علیه‎السلام) در فضای خاص سیاسی صورت گرفت، تلاش های گسترده آن حضرت برای فاصله‎گرفتن از نظام فکری، معنایی و سیاسی اجتماعی دشمن (گفتمان رقیب) و نفی آن به شیوه های زبانی و عملی، حایز اهمیت است. آنچه مسلم است اینکه گفتمان سیاسی رضوی در چارچوب گفتمان کلی و کلان امامت و ولایت و متاثر از منازعات ریشه‎دار تاریخی و طولانی نسبت به گفتمان «خلافت و سلطنت» وجوه مختلفی از منازعه و غیریت‎سازی را به نمایش گذاشته است. بررسی نوع گفتمان از این منظر می‎تواند قالب دیگری از رویکرد امام نسبت به تفکر حاکم بر جامعه آن روز را نشان دهد ماحصل این بررسی نشان می‎دهد گفتمان رضوی به‎تبع از گفتمان کلی امامت از طریق غیریت‎سازی نسبت به عناصر مفهومی گفتمان رقیب تلاش کرده است نظام معنایی و اندیشه سیاسی خود را در افکار عمومی آحاد جامعه گسترش دهد و به گفتمان فراگیر (هژمونیک) تبدیل شود. بهره گیری از ادبیات و روش‎شناسی تحلیل گفتمان به‎ویژه رویکرد پیشنهادی «لاکلائو و موفه» وجه تمایز این مقاله است که تاکنون کمتر مورد توجه و استفاده قرار گرفته است.

امام رضا (علیه‎ السلام), گفتمان, نظام سیاسی, امامت, خلافت